Gepubliceerd op 13-06-2017

Klassenstrijd

betekenis & definitie

De economische en politieke strijd tussen de verschillende klassen in de maatschappij die ontstaat door tegengestelde belangen.

Het begrip klassenstrijd is vaak gebruikt om historische verschijnselen te verklaren. Dit werd voor het eerst gedaan door enkele Franse geschiedschrijvers uit de tijd van de Restauratie (1815-30). In het marxisme staat de klassenstrijd centraal als de belangrijkste kracht in de geschiedenis. Volgens de Duitse theoreticus van het communisme Karl Marx (1818-83) had de strijd tussen onderdrukten en onderdrukkers de gehele geschiedenis beheerst. In het verleden was deze strijd uitgevochten tussen slaven en hun meesters en tussen lijfeigenen en adellijke heren. In de kapitalistische maatschappij van de negentiende eeuw zou volgens Marx een klassenstrijd ontbranden tussen de arbeiders en de kapitalisten. Dit was onvermijdelijk wegens de grote maatschappelijke en economische tegenstellingen tussen de twee klassen, die het gevolg waren van de scheve productieverhoudingen. De arbeiders die met de productiemiddelen werkten, zouden het steeds slechter krijgen en uiteindelijk in verzet komen tegen de kapitalisten, die de productiemiddelen in bezit hadden. Het evenwicht zou daarna worden hersteld door een hervorming van de maatschappij. Marx dacht dat déze klassenstrijd de laatste zou zijn, omdat ze tot een communistische klassenloze maatschappij zou leiden.

Tegenstanders van het marxisme zeggen dat er in de prekapitalistische maatschappij nog geen klassen bestonden en dat het vaak moeilijk is een scherp onderscheid te maken tussen een klasse en een stand. De geschiedenis kan ook economisch worden geïnterpreteerd zonder de nadruk op klassen te leggen. Volgens deze visie zijn de pressiegroepen en partijen die de economische strijd voeren niet identiek aan klassen.

Uiteindelijk is de voorspelling van Marx niet uitgekomen. Naarmate de arbeiders economisch en politiek sterker werden, viel de grondslag van zijn theorie weg.