Prestigieuze Nederlandse prijs, die in principe jaarlijks wordt toegekend aan een persoon of instelling die een belangrijke bijdrage heeft geleverd op cultureel, sociaal of cultuurwetenschappelijk terrein en die aldus vormend is geweest voor het beeld van de cultuur in Europa. De prijs wordt toegekend door de op 23 juni 1958 door prins Bernhard opgerichte Stichting Praemium Erasmianum.
Prins Bernhard was ook regent van de stichting en reikte de prijzen meestal persoonlijk uit. De grootte van de prijs is gesteld op 150.000 euro. De prijsuitreiking vindt doorgaans in het najaar plaats in het Koninklijk Paleis Amsterdam.De prijs is genoemd naar de Rotterdamse humanist Desiderius Erasmus. De stichting stelt hem als ‘eerste Europeaan’ ten voorbeeld vanwege zijn openheid, tolerantie en zijn ondogmatisch en kritisch denken.
De eerste Erasmusprijs, toen nog 100.000 gulden, werd in 1958 in Milaan uitgereikt tijdens een congres van de eveneens door prins Bernhard opgerichte Europese Stichting voor de Cultuur. Laureaat was het Oostenrijkse volk, omdat het erin geslaagd was Wenen en Salzburg als centra van Europese cultuur te doen herleven. Latere laureaten waren onder meer nazi-jager Simon Wiesenthal, choreograaf Hans van Maanen, Amnesty International en econoom Jan Tinbergen. Het bestuur van de stichting wordt gevormd door vooraanstaande Nederlanders, afkomstig uit culturele, wetenschappelijke en zakelijke kringen. Dit bestuur bepaalt op welk terrein een Erasmusprijs wordt toegekend. Vervolgens wordt een commissie gevormd die na raadpleging van deskundigen een laureaat voorstelt aan het bestuur.
De Stichting Praemium Erasmianum beschikt over een eigen vermogen, dat oorspronkelijk afkomstig is uit Nederlandse toto- en lotto-gelden.
