Lexicon van de Psychologie

N. Sillamy (1965)

Gepubliceerd op 22-02-2023

LICHAAMSSCHEMA

betekenis & definitie

ervaring die ieder mens heeft van zijn eigen lichaam, in beweging of statisch, in een bepaald tijdruimtelijk evenwicht en in verhouding met de buitenwereld. De samenstelling van het lichaamsschema de integratie in het → bewustzijn van het individu van zijn lichaamsdelen - is de fundamentele ervaring dankzij welke men verschilt van een ander en het gevoel heeft steeds zichzelf te zijn.

Dit beeld van het eigen lichaam, dat nodig is voor een normaal leven, ontwikkelt zich slechts geleidelijk, na verscheidene zintuiglijke indrukken, d.m.v. propriocepteurs (van spieren, gewrichten) en exterocepteurs (van de huid, visuele, auditieve), die sinds de kinderjaren gevormd zijn. Wanneer deze schematische lichamelijke voorstelling af is, blijft ze, naar het schijnt, het hele leven constant en onuitwisbaar, welke verminkingen van het lichaam ook kunnen plaats hebben. Zo komt het dat sommige geamputeerden zich blijven voelen als een volledig mens en dat zij soms, in → pathologische gevallen hevige pijnen lijden op de plek van het verloren lichaamsdeel. Lange tijd heeft men gedacht dat de fysiologische mechanismen, die de ontwikkeling van het lichaamsschema mogelijk maken, gelegen waren in bepaalde hersendelen, want organische letsels (tumors) in deze zone veroorzaakten de desintegratie van de somatognosie (illusie dat een der ledenmaten van plaats verandert). Maar recente studies hebben aangetoond dat zelfs een belangrijke aantasting van genoemde delen slechts zelden een stoornis in het lichaamsschema veroorzaakt. Hedentendage denkt men dat deze zones slechts een deel zijn van het neuronencircuit en dat de integratie van het lichaamsschema tot stand komt in andere structuren die volgens sommigen in de slaapzone liggen.