(Kaïncomplex), gevoelstoestand die gekarakteriseerd wordt door de vrees datgene te verliezen waaraan men hecht (macht, de liefde van iemand). Chardonne noemt het: ‘de ondeugd van de bezitsdrang’.
Strikter gezegd is jaloezie het gevoel dat veroorzaakt wordt door de → angst dat iemand van wie men houdt, méér om een ander geeft. Voor een klein kind is iedereen een indringer, die ook de liefde en de zorg van de moeder ontvangt. (→ Oedipus- en Kaïncomplex). Zijn → agressiviteit jegens hen komt soms dramatisch tot uiting: een kind van twee jaar steekt de ogen van zijn zusje uit, een ander slaat zijn nieuwe broertje, een derde, die wat ouder is, gooit de beer van een ouder broertje in het vuur (symbolisch gedrag). Bij volwassenen vindt men niet zelden als oorzaak van bepaalde neurotische toestanden naweeën van jaloezie, ontstaan in de kinderjaren. Bepaalde onderzoekers menen dat dit gevoel universeel en aangeboren is. Linton, bijvoorbeeld, ziet daarvan het bewijs in het feit dat op de Markiezeneilanden, waar een volkomen seksuele vrijheid heerst, de bewoners zich toch jaloers tonen wanneer ze dronken zijn, d.w.z. wanneer hun normale beheersing is verzwakt.
Andere psychosociologen (Klineberg) daarentegen zijn van mening dat dit gevoel een culturele achtergrond heeft. Jaloezie heeft dan geen betrekking op het verlangen exclusief de gunsten van een ander te willen genieten, maar op sociale afspraken. In monogame samenlevingen wekt overspel slechts jaloerse reacties op wanneer het onzekerheid (materieel of affectief) veroorzaakt of wanneer het persoonlijke waarden raakt (prestige, eer). Bij iemand die buiten zichzelf is van jaloezie ontstaan reacties met tragische gevolgen: omdat hij zich verlaten en verstoten voelt, haat hij de ‘beminde’ partner en zal hij niet aarzelen deze te verminken of te doden. Jaloerse mensen worden beheerst door angst en → sado-masochisme; zij zoeken gretig naar ieder bewijs voor hun vermeend ongeluk en luisteren niet naar redelijke argumenten. → Idée-Fixe.
