reactie van het organisme op een neutraal teken (een belletje dat klinkt, een lampje dat gaat branden, enz.), dat voordien veelvuldig verbonden was met de natuurlijke prikkel waardoor, oorspronkelijk,deze reflex slechts opgeroepen kon worden. Indien ik de poot van een kat een lichte schok geef, trekt ze deze terug: dit is een natuurlijke verdedigingsreflex, een aangeboren reflex die geen dressuur vereist.
Een schok is een normale prikkel en het terugtrekken van de poot is een reactie van het organisme. Maar als ik deze proef vaak herhaal en haar onmiddellijk vooraf doe gaan door een neutraal teken (fluittoon of bel) dat de schok aankondigt, gaat de kracht van de natuurlijke prikkel over op de kunstmatige prikkel. Na enige tijd merkt men namelijk, dat het bellen alleen al dezelfde verdedigingsreactie bij het dier oproept als de schok zelf: er is een geconditioneerde reflex ontstaan. Aan de Russische psychofysioloog Pavlov (1849-1936) en zijn leerlingen danken we de wetenschappelijke bestudering van deze verschijnselen die ten grondslag liggen aan gewoontevorming en aan een belangrijk deel van ons → gedrag. Het terrein van de geconditioneerde reflexen lijkt onbegrensd. Via deze methode heeft men eencellige micro-organismen (amoeben) ertoe kunnen brengen een bepaald gebied van hun leefruimte te ontvluchten; ook is aangetoond dat zelfs de weerstand van een organisme tegen microben geconditioneerd kan worden (Metalnikov, 1928).
Indien men namelijk een hond inent met microben die weinig gevaar inhouden, reageert deze met de produktie van antistoffen (verdedigingsstof). Indien men bovendien aan de injectie een lichte elektrische schok verbindt, ziet men dat deze prikkel voldoende is om de vorming van dezelfde antistoffen te veroorzaken. → Behaviorisme, Leertheorie.
