Vlaamse Beweging, politiek culturele beweging in Vlaanderen, ontstaan in de tweede helft van de 19e eeuw, ter bevordering van de waardering van de Vlaamse (volks)cultuur en om verzet te bieden tegen de overheersing van de Franse taal. Reeds aan het einde van de 18e eeuw was een poging tot herstel van het Nederlands gedaan, maar die werd door de Franse inlijving gesmoord.
De Franse bezetting verfranste het politieke, economische en openbare leven; de Vlaamse burgerij werd vrijwel geheel Franstalig. Tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815 1830) werd geprobeerd het onderwijs te verfransen, maar hiervoor was nauwelijks steun onder de verfranste bourgeoisie. Ondanks de afkondiging van de taalvrijheid in de Belgische grondwet van 1831 bleef het Frans de officiële taal van de staat en het publieke leven in België. De eerste stap van de Vlaamse Beweging was het streven naar herstel van de volkstaal en het totstandbrengen van een eenvormige Vlaamse spelling. In 1840 organiseerden enkele Vlaamsgezinden een volkspetitionnement, waarin een aantal taaleisen werden geformuleerd. Ze verzamelden weliswaar meer dan honderdduizend handtekeningen, maar hadden geen succes. Sinds 1849 werden Nederlandse Congressen georganiseerd om de culturele eenheid tussen Vlaanderen en Nederland te bevorderen en het Algemeen Beschaafd Nederlands in te voeren. Protesten van Vlaamse auteurs leidden tot de oprichting van de zogenaamde Commissie der Vlaamse Grieven, die een gematigd programma van eisen voorlegde, waaronder tweetaligheid in Vlaanderen. De liberale regering Rogier verwierp in 1859 echter deze eisen, wat de Vlamingen en vooral de te Antwerpen gestichte → Meetingpartij, tot grotere strijdlust aanzette. Een aantal ophefmakende rechtszaken, de Franse nederlaag tegen Duitsland (1870 1871) en de kiesrechthervorming van 1871, waarbij de census aanzienlijk werd verlaagd, leidden tot de eerste taalwetten: op het strafrecht (1873), het bestuur (1878) en het rijksmiddelbaar onderwijs (1883). Na de grondwetsherziening van 1893 werden, door de invoering van het algemeen meervoudig kiesrecht, meer Vlaamsgezinde vertegenwoordigers in het parlement gekozen. In 1898 kwam uiteindelijk de Gelijkheidswet tot stand, die de officiële gelijkwaardigheid van beide landstalen uitriep en waardoor de Vlaamse Beweging tot een volksbeweging uitgroeide. Na 1898 concentreerde de Vlaamse Beweging haar inspanningen op het afdwingen van hoger onderwijs in het Nederlands in Vlaanderen. De actie werd geleid door de zogeheten `drie kraaiende hanen': de katholiek Frans van → Cauwelaert, de socialist Kamiel → Huysmans en de liberaal Louis → Franck. In 1911 werd door hen een wetsvoorstel ingediend om de Gentse universiteit te vernederlandsen, maar het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog verhinderde de eindstemming hierover in het parlement. Dit verklaart de oprichting in 1916 van een Vlaamse universiteit in Gent door de aanhangers van het → Activisme, met de steun van de Duitse gouverneur generaal Von → Bissing . De misstanden op taalgebied aan het front, waar vele Vlaamse soldaten in het voor hen onbegrijpelijke Frans werden gecommandeerd, leidde tot de → Frontbeweging, die de regering ertoe aanzette te beloven dat na de oorlog een aantal Vlaamse eisen zou worden ingewilligd. De collaboratie door de Activisten had echter de hele Vlaamse Beweging in diskrediet gebracht, zodat de uitvoering van deze beloften vertraagd werd. In 1923 werd de Gentse universiteit in een Franse en een Nederlandse afdeling gesplitst; in 1930 was de vernederlandsing een feit. In 1932 kwamen de eerste wetten tot stand, die gebaseerd waren op het uitgangspunt dat Vlaanderen eentalig was. Tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde opnieuw een klein deel van de Vlaamsgezinden. Net als na de Eerste Wereldoorlog veroorzaakte dit een verheviging van de Waalse tegenstand tegen de Vlaamse eisen. Niettemin werd in de loop van de jaren de invloed van de Vlaamse Beweging weer groter. De beweging richtte zich nu ook op de vervlaamsing van het bedrijfsleven en de economische ontwikkeling van Vlaanderen. In 1963 werd de taalgrens vastgelegd, wat echter geen vrede op het taalfront bracht. In 1993 werd België een federale staat, met een grote mate van zelfstandigheid voor Vlaanderen. In economisch opzicht had Vlaanderen Wallonië, waar de traditionele industrieën in grote moeilijkheden kwamen, overvleugeld. Dit leidde, vooral in rechtse kringen, tot een roep om scheiding van de Vlaamse en Waalse openbare financiën, omdat Vlaanderen teveel zou moeten bijdragen aan noodlijdende Waalse bedrijven en sociale voorzieningen. Ook de kwestie van het tweetalige Brussel, waar de invloed van het Frans nog steeds toeneemt, is in de ogen van vele Vlamingen nog niet bevredigend opgelost.
