Bandkeramische cultuur (ook: Lineair-Bandkeramiek, Bandkeramiek, in België Omalien genoemd), archeologische cultuur uit het → Neolithicum, behorend tot de oudste landbouwculturen in Midden- en Noordwest-Europa; in Nederland en België, waar de oudste fase ontbreekt, circa 5200-5000 v.Chr. De cultuur ontleent haar naam aan de bandvormige geritste of ingestoken versiering op het meest bolvormige aardewerk.
De algemene opvatting is, gezien de eenvormigheid in huizen, aardewerk, gereedschap, grafritueel, akkerbouwprodukten en huisdieren, dat deze cultuur zich omstreeks 5300 v.Chr. vanuit Midden-Europa via migratie heeft verspreid. Anderzijds is onder andere op grond van analyse van vuurstenen artefacten verondersteld dat acculturatie van de autochtone Mesolithische bevolking een belangrijke rol in de verspreiding van de Bandkeramische cultuur speelde. Uiteindelijk omvatte deze cultuur Hongarije, Tsjechië, Slowakije, Oostenrijk, Duitsland, Zuid-Limburg, Oost- en Zuid-België, Luxemburg, Noordoost-Frankrijk (tot rond Parijs: Rubané Récent du Bassin Parisien), Polen, Noordwest-Ukraïne en Oost-Roemenië. De Bandkeramiekers vestigden zich bij voorkeur op de vruchtbare lössgronden. Zij woonden in kleine nederzettingen, doorgaans bestaand uit drie tot zes huizen tot vijfenveertig meter lang, opgetrokken uit hout, vlechtwerk en leem. De Bandkeramiekers leefden van akkerbouwprodukten, zoals de tarwesoorten emmer en eenkoorn en in sommige gebieden gerst, daarnaast erwten, linzen, lijnzaad (vlas) en maanzaad. Verder hield men vee, vooral rund en in mindere mate schaap, geit en varken. De jacht lijkt slechts plaatselijk een grotere rol in de voedselvoorziening te hebben gespeeld. Er zijn verscheidene grafvelden bekend, zoals bij Elsloo in Zuid-Limburg. De doden werden zowel verbrand als begraven. Het lijkt er overigens op dat niet iedereen in een grafveld is bijgezet, maar dat er ook andere begrafenisvormen zijn geweest.
