heet de naar de bisschop van Carthago Donatus genoemde schismatische radicaal-Christelijke beweging, die in de vierde eeuw in Noord-Afrika om zich heen greep. De Donatisten maakten ernst met het weren van hen, die een doodzonde hadden begaan, en handhaafden in het algemeen een strenge kerktucht.
Zij beschouwden zich als de kerk, welker clerus de sacramenten alleen effectief kon bedienen, want in tegenstelling tot de algemene kerk, die haar heiligheid aan instituten koppelde, verbonden de Donatisten de heiligheid van hun kerk aan de persoonlijke heiligheid van hun clerus.In 411 vond in Carthago een groot dispuut plaats, waar Augustinus de voornaamste woordvoerder van de algemene kerk was. Hij wilde, dat de staat zijn macht tegen de schismatici zou gebruiken. De Donatisten werden zwaar vervolgd, maar zij schuwden het martelaarschap niet.
