De Kleine Winkler Prins

Winkler Prins (1949)

Gepubliceerd op 07-06-2020

Democratie

betekenis & definitie

letterlijk: volksheerschappij. Wordt in de politiek gebruikt voor die staatsvorm, waarin de hoogste macht aan het volk behoort.

In de Oudheid oefende het volk die macht ook zelf uit in de Volksvergadering. In de moderne tijd is echter het vertegenwoordigend stelsel algemeen, waarbij de aan het volk toekomende macht wordt uitgeoefend door een gekozen Volksvertegenwoordiging. Soms echter berust de beslissing nog bij het volk. Zo bij een conflict tussen Regering en Volksvertegenwoordiging, als de laatste wordt ontbonden. Bij een referendum (Zwitserland) en bij de procedure tot Grondwetswijziging in Ned. Hierbij worden," nadat het voorstel in eerste lezing is aangenomen en hierdoor tevens zijn definitieve vorm heeft gekregen, de Staten-Generaal ontbonden; de inzet van de daarop volgende verkiezingsstrijd behoort dan te zijn aanneming of verwerping der Grondwetsherziening.

In de D. kan men nog onderscheiden tussen het parlementaire stelsel (in West-Europa algemeen) en het in de V.S. en vele andere Amerikaanse republieken heersende presidentiële stelsel. Bij het eerste representeert de Volksvertegenwoordiging de gehele macht van het volk en oefent zij beslissende invloed uit op wetgeving zowelals op bestuur. Bij het laatste daarentegen nemen Volksvertegenwoordiging (wetgevende macht) en Staatshoofd (uitvoerende macht, bestuur) t.o.v. elkaar een onafhankelijke positie in, doch beide leiden hun macht af van het volk, dat hen koos. Naast het politieke begrip der D. kent men ook nog maatschappelijke D.: het bestaan van een zekere gelijkheid tussen de maatschappelijke standen; dus betrekkelijk geringe verschillen in welstand, gelijke kansen voor allen, een zekere gemeenzame omgang tussen de standen. Van links-radicale zijde spreekt men de laatste jaren veel over economische IK, waarmede men bedoelt het onttrekken van de macht over de productiemiddelen aan de particuliere bezitters.