Klokkenlexicon

Jaap Zeeman (2011)

Gepubliceerd op 27-06-2017

balans

betekenis & definitie

Onderdeel van een uurwerk bestaande uit een arm of spaak en een ring, gemonteerd op de spil, cilinder (spillegang/cilindergang) of balansas, dat dient om het uurwerk te reguleren.

De diameter en het gewicht van de balans bepalen de traagheid en dus de snelheid waarmee het uurwerk loopt. Bij een balans zonder spiraalveer beïnvloedt uitsluitend de toegevoerde energie de frequentie waarmee de balans heen en weer wordt bewogen en ook de regelmaat is daarvan sterk afhankelijk. Het Almanus Manuscript dat door John Leopold toegankelijk is gemaakt, bevat een tekening van een balans met op de middenspaak inkepingen voor afregeling door middel van kleine gewichtjes, zoals gebruikelijk bij een foliot. Men bleef steeds zoeken naar een betrouwbaarder oplossing van de regeling van de gang. De uitvinding van het slingeruurwerk bracht uiteindelijk een veel grotere precisie. In draagbare uurwerken - horloges, scheepschronometers, reisklokken - is de balans met ontelbare verbeteringen tot het einde van het mechanisch tijdperk gehandhaafd.

Zie ook: compensatiebalans en spiraalveer.

f: balancier d: Unruh e: balance, balance wheel