Sergej Tanejev (Vladimir na Kljaz' me 1856-Djoed'kovo bij Moskou 1915) was een Russische componist en leerling van Tsjaikovski (compositie) en Nikolaj Rubinstein (pian o). Hij was sterk verbonden met de Europees georiënteerde 'Moskouse school', maar daarin toch een buitenbeentje vanwege zijn enorme contrapuntbeheersing.
Tanejev, zoon van een overheidsfunctionaris, was ervan overtuigd dat men in Rusland een historische inhaalslag moest maken om het West-Europese niveau te bereiken. Want ook al had de Russische muziek zich in de 19e eeuw rap ontwikkeld, zij ontbeerde volgens hem een stevige historische fundering. Na bestudering van het renaissance-contrapunt van Ockeghem, Josquin en Lassus trachtte Tanejev zijn bevindingen in een Nederlandse fantasie op een Russisch thema (1880) voor het eerst met Russische volksmuziek te verbinden. Tot in zijn laatste werk, de cantate Bij het lezen van een psalm (1915) een voorbeeld voor De klokken van Rachmaninov bleef zijn themabehandeling geraffineerd, hetgeen hem tegen zijn zin de bijnaam 'Russische Brahms' opleverde.Tanejevs klassieke vormbeheersing kwam het beste uit de verf in de Vierde symfonie (1898), waarin ook zijn lyrische kwaliteiten goed tot hun recht komen. Ook zijn kamermuziek, waarmee hij dikwijls als pianist optrad, is in formeel opzicht vaak sterk. Eenmaal beproefde Tanejev zijn kunnen in het operagenre: Oresteia (naar Aeschylos,1894), maar dit werk hield ondanks een uitgebalanceerde dramatische structuur geen repertoire.
Tanejev, docerend aan het Moskouse conservatorium en enige tijd directeur aldaar, werd vanwege zijn heldere, open blik op ieders stijl hooglijk gewaardeerd door zijn leerlingen onder wie Medtner, Skrjabin, Rachmaninov, Ljapoen ov, Glière en de Nederlander Peter van Anrooy.
Oeuvre
1 opera; 4 cantates; 4 symfonieën; 1 vioolconcert; ka
mermuziek, waaronder 9 strijkkwartetten, 2 strijkkwintetten, 1 pianotrio,1 pianokwintet; liederen.
