Fantasie (lt. fantasia, verbeeldingskracht) is letterlijk: een stuk waarin het gaat om de verbeeldingskracht en waarin de vorm van secundair belang is. In de vroege fantasia's uit de 16e en 17e eeuw was de vorm echter wel degelijk van belang; door Andrea Gabrieli, Sweelinck en Froberger werden imitatieve en fugatische stukken geschreven onder de naam 'fantasia'.
Wel waren het steeds instrumentale stukken, en dat feit bracht musicologen op het idee dat de term misschien oorspronkelijk verband hield met het nietgebonden zijn aan tekst. In die zin leefde de fantasie voort, en kreeg steeds meer het karakter van een vrije improvisatie, zoals in Bachs Chromatische fantasie voor klavier (ca. 1720). Pas tijdens de romantiek kwam het dromerige element in beeld, bijvoorbeeld in de Fantasiestückevan Schumann.
