XYZ van de klassieke muziek

Katja Reichenfeld (2003)

Gepubliceerd op 21-03-2017

Henri Pousseur

betekenis & definitie

Henri Pousseur (Malmédy 1929) is een Belgische componist die in de jaren '50 naast Boulez en Stockhausen behoorde tot de belangrijkste vertegenwoordigers van het seriële componeren. Als theoreticus, pedagoog en oprichter van de eerste elektronische studio op Belgische bodem (1958 in Brussel) speelde Pousseur een toonaangevende rol voor de ontwikkeling van de moderne muziek in België.

Na zijn studie aan het conservatorium te Luik (1947-51) maakte hij kennis met Boulez en Stockhausen en bezocht hij regelmatig de Darmstädter Ferienkurse. Tot in de jaren '60 verliep Pousseurs artistieke ontwikkeling parallel met die van Stockhausen en Boulez. Net zoals deze componisten wijdde hij zich aanvankelijk aan de verfijning van de seriële techniek. Later trachtte hij de strenge wetten van dit systeem te doorbreken met improvisatorische en aleatorische elementen (toevalselementen). Werken als Rimes voor drie orkestgroepen (1958-59) of Caractères voor piano (1961), waarin de pianist uit een aantal toongroepen kan kiezen, verraden invloeden van Stockhausen (Gruppen, 1957-58, Klavierstück XI, 1956). In de opera Vötre Faust. Fantaisie variable genre opéra (1960-68) breidde Pousseur de aleatorische middelen verder uit. In dit werk, waarvoor de componist zeven alternatieve versies heeft bedacht, laat hij zelfs het verloop van de handeling aan het publiek over. Na de politieke omwentelingen in 1968 vonden ook historische stijlen, citaten en elementen van niet-westerse muziek toegang tot Pousseurs composities. Hij interesseerde zich voor theater en film en werkte met amateurmusici. Ook in zijn postseriële werken geeft Pousseur zich te kennen als een systematicus: compositorische programma's en theoretische concepten beschouwt hij als de essentie van het componeren.

Oeuvre
3 opera's; meer dan 120 composities voor uiteenlopende bezettingen (zangers, sprekers, instrumenten en elektronica); filmmuziek; 154 theoretische geschriften.