In de psychologie en een deel der psychiatrie wordt de methode van den v. i. of vrije associatie vnl. gebezigd om het verborgen-gehoudene bloot te leggen. Op woorden, die de onderzoeker den proefpersoon toeroept, moet deze laatste antwoorden met wat hem het eerst voor den geest komt.
a) Wil de onderzochte zich bewust aan die opdracht onttrekken, uit vrees bijv. zijn misdaad te zullen verraden, dan tracht men uit hierbij optredende verschijnselen deze bedoeling op te maken (misdadigheidsdiagnostiek).
b) Op gelijke manier probeert de analytische psycholoog (Jung) het onbewust-verborgene, bijv. bij neurotici, op het spoor te komen. In het geval a weet de ondervrager zoowel als de misdadiger wat gezocht wordt; bij den eurose weet geen van beiden dat.
c) Freud heeft dit vrije associeeren ontdaan van het methodische en in den vorm van vrijelijk praten en luisteren tot hoofdmethode van de psycho-analyse gemaakt. → Associatie; Complex; Psychoanalyse. Chorus
