Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 29-10-2019

Onderbouw

betekenis & definitie

1° (Techn.) De o. van een brug is het vaste, op de fundeeringen rustende, gedeelte, waarop de bovenbouw van ijzer, beton e.d. komt te rusten. De o. bestaat bij bruggen met één overspanning uit twee → landhoofden en bij bruggen met meer overspanningen uit landhoofden en → pijlers.

Onder o. van wegen verstaat men het grondlichaam, waarop de verhardingslaag, de zgn. bovenlaag, rust. Vooral in moerassige, veenachtige streken kunnen de voor den o. van een hoofdverkeersweg benoodigde grondwerken omvangrijk zijn; bij een dunne veenlaag wordt deze over de volle wegbreedte verwijderd en vervangen door zand, terwijl bij een zware veenlaag het veen door zandstortingen verticaal wordt samengeperst en zijwaarts wordt weggedrukt, waardoor eenerzijds de draagkracht van het veen toeneemt en anderzijds door vergrooting van het draagvlak de druk per eenheid van oppervlak afneemt. P. Bongaerts.

De o. van een spoorweg is hetgeen gebouwd moet zijn, voordat de → bovenbouw wordt aangebracht. In de eerste plaats de → aardebaan en het → ballastbed, vervolgens buizen en duikers in de aardebaan. Ten slotte kunnen de kunstwerken, waaronder te verstaan bruggen, viaducten, tunnels e.d., waarover het spoor geleid is, hieronder gerekend worden. H. v. Berckel.

2° In den boschbouw wordt onder o. verstaan het tot stand brengen van de verjonging van een opstand, d.i. de vorming van een nieuwe boschgeneratie, onder het bovenscherm van de bestaande. Het kenmerkende van deze methode is, dat de grond nooit kaalgeslagen wordt. Alleen wordt de oude opstand tevoren gelicht, d.i. sterk gedund om het noodige licht op den grond te brengen voor de ontwikkeling van het jonge hout, het zgn. onderhout. De o. kan geschieden door onderplanting of onderzaaiing met schaduwverdragende houtsoorten. Soms dient de o. niet om een nieuwe boschgeneratie te vormen, doch slechts ter bevordering van den groei van den hoofdopstand. Sprangers.