Goudsbloem - 1° (Chrysanthemum segetum) Ganzenbloem.
2° (Calendula) behoort tot de samengesteldbloemigen en telt 15 soorten, afkomstig uit Azië en Z. Europa. Een alg. sierplant is C. officinalis, de g., welke bijna elken
tuin versiert met goudgele bloemen, doch licht verwildert. Een wilde plant is
C. arvensis, de akkergoudsbloem. Bouman
Goudsche glazen
31 oude glasvensters in de Sint Janskerk te Gouda uit de tweede helft der 16e e., die een hoogtepunt vormen in de Renaissance-glasschilderkunst. Drukke, pathetische composities van bijbelsche en allegorische voorstellingen, geplaatst in een hoog-Renaissance-architectuur, doorzichtig geschilderd met overvloedig gebruik van email-verven. De virtuositeit, waarmede deze ramen zijn uitgevoerd, is het meest te bewonderen, maar zij missen de grootheid van compositie en de zuiverheid van de oorspronkelijke opvatting van hetglas-in-lood-venster. De ramen van de gebr. Dirk en Wouter → Crabeth (in totaal 13 stuks), gemaakt van 1555-’71, zijn wel de schoonste. Hiernaast vindt men ook ramen van Adriaan de Vrije, Willem Thibaut, Dirk van Zijl, Cornelis Clock, Corn. Kussens, Klaas Janse, alsmede werk van leerlingen van de gebr. Crabeth. Het eerste raam werd geschonken door George van Egmond, biss. van Utrecht. Spoedig volgden schenkingen door Philips II, Margaretha van Parma, Willem I prins van Oranje, de heeren der Staten van Z. en N. Holland, de Hoogheemraden van Rijnland, de burgemeesters van de steden Haarlem, Delft, Leiden, Amsterdam, ook door eenige gilden en particulieren, o.w. Ed. vrouwe mevrouwe Gabriele van Boetzelaar, abdisse v.h. klooster Rijnsberg, prins Johan van Baden en gemalin, hertog Ericus van Brunswijk, Theodorus Spiering de Wiel, abt van Bern. Sedert 1900 werd het restauratie-werk verricht door J. Schouten (Delft) naar de nog bewaard gebleven cartons. Trautwein.
Goudsche kaas Bekende Ned. harde kaassoort, plat cylindrisch van vorm met opstaande en iets bolstaande wanden; oorspr. vooral in de buurt van Gouda en Stolkwijk (vandaar de naam „Stolksche kaas”) gemaakt; gewicht meestal 3 tot 12 kg; g. in Goudsch model met een gewicht van ½ tot 1 kg noemt men lunchkaasjes. De volvette G.k. wordt voor het grootste deel gemaakt op de boerderijen in Zuid-Holland en Utrecht. Op vele boerderijen wordt niet het geheele jaar door kaas gemaakt, maar in den tijd, dat er weinig melk is, wordt deze voor consumptie geleverd, daar ze beter betaald wordt. De melk wordt zoo versch mogelijk verkaasd; in de laatste jaren veel machinaal, meestal 2 x per dag, nl. onmiddellijk na het melken. De fabriekskaas (speciaal in Friesland en Noord-Holland) wordt in verschillende vetgehalten gemaakt uit min of meer afgeroomde melk. Men streeft er naar om de productie van vettere soorten te bevorderen.
De goede naam van onze volvette G.k. in het buitenland is helaas zeer benadeeld door de minder vette fabriekskaassoorten. Door de zgn. kaascontrôle is het moge lijk geworden dien goeden naam te garandeeren (Rijkskaasmerk). De volvette moet dan minstens 46% vet in de droge stof bevatten. Verheij Goudscherm Goudscherm of doorwas (Bupleurum), een meerendeels kruidachtig plantengeslacht der schermbloemigen, Umbelliferae, omvat 75 onbehaarde soorten, waarvan enkele struikvormig zijn. De bloemen zijn geel van kleur. De meeste soorten in Z. Europa en Klein-Azië, doch ook eenige in N.
Europa, N. Amerika en Z. Afrika. Op bouwlanden groeit in Ned. rond doorwas, B. rotundifolium, op zeeklei fijn doorwas, B. tenuissimum. Als sierplant heeft men B. fructicosum, een altijdgroene, 1½ meter hooge struik uit Z. Europa. Bouman Goudsmeedkunst → Edelsmeedkunst.