Compromis der edelen - het verbond van den lageren Nederlandschen adel, dat in Dec. 1565 te Brussel, in navolging van wat in Schotland en Frankrijk was geschied, werd gesloten. De drijvende krachten waren Calvinisten, maar in den tekst van het verbond, opgesteld door Gilles Le Clercq, was alles vermeden, wat den Katholieken aanstoot geven kon, en hij liet zoo voor toetreding hunnerzijds den weg open.
Men zeide alleen op te komen tegen de inquisitie. Mede onder invloed van staatkundige en economische factoren traden binnen enkele weken honderden toe. Een der voormannen was Hendrik van Brederode. Oranje, die voeling had met het verbond, wist te voorkomen, dat de radicale elementen, welke een gewelddadig optreden voorstonden, de overhand kregen. Zoo bepaalde het verbond er zich toe aan de landvoogdes op 5 April 1566 een smeekschrift aan te bieden, waarbij opheffing der inquisitie en plakkaten verzocht werd. Bij deze gelegenheid ontstond de naam Geuzen = bedelaars.
Cornelissen.