Balans - 1° (weegschaal), zie Weegtoestellen.
Balans van Kirchhoff, een schutring-electrometer (zie Electrometer) in den vorm van een balans.
2° (Techn.) Balansplaat, lijfplaat. Hoofdconstructiedeel in het raam van een draaistel. Uitgevoerd uit één stuk, in geperst vloeistaal; of geconstrueerd met als hoofdelement een 25 mm dikke staalplaat. De b. bevat de balanspoorten, waarin de scheenen worden aangebracht, welke de geleiding voor den draagpot vormen. De b. neemt, door de wieghangers, de belasting van den wiegbalk op en brengt deze belasting, ofwel direct door middel van spiraal- en bladveeren, ofwel indirect door middel van spiraalveeren op het draagjuk met of zonder zwanenhals, over op de draagpotten.
Beynes. 3° (Boekh.). Aanteekening in tabellarischen vorm der activa en passiva eener onderneming. Zie voorbeeld.________________________________________ Gronden 10 000,00 Kapitaal 300 000,00 Gebouwen 250 000,00 Reserves 70 000,00 Machines 130 000,00 Winst 29 002,34 Gereedschappen 10 000,00 Obligatielening 100 000,00 Grondstoffen 105 345,21 Hypotheeklening 10 000,00 Hulpstoffen 30 124,56 Wissels 557 855,00 Halfproducten 176 453,21 Crediteuren 123 432,10 Afgewerkte producten 107 746,40 Wissels 269 182,00 Debiteuren 48 191,46 Kas 12 809,50 Bank 40 385,64 Postrekening 51,46 ________________________________________ 1 190 289,44 1 190 289,44 ________________________________________ Ieder actief- en passiefpost heeft in het rekeningsysteem der dubbele boekhouding een afzonderlijke rekening. Deze rekening kan, in meer uitgebreide boekhoudingen, zelf reeds de groepeering zijn van een reeks afzonderlijke rekeningen. Het saldo van elke rekening wordt overgebracht in de balansrekening, zoodat de balans de synthesis wordt van al de gebruikte rekeningen.
Elk saldo kan door de inventarisbalans gewijzigd worden. Het opmaken van den zie inventaris is afhankelijk van de waardeeringsbegrippen, die men wil toepassen. Dit heeft tot gevolg dat de balansontleding vaak zeer moeilijk wordt.
De passiefzijde duidt het bedrag aan der geld- of credietmiddelen, waarover de onderneming beschikt, de actiefzijde het gebruik, dat er van deze middelen gemaakt werd. Is er noch winst noch verlies, dan is het totaal der activa gelijk aan het totaal der passiva. Is er verlies, m.a.w. is het totaal der activa geringer dan het totaal der passiva, dan wordt dit verlies in de actiefzijde aangeteekend en, omgekeerd, de winst in de passiefzijde.
De posten, opgegeven in het hooger aangehaald voorbeeld, kunnen schematisch als volgt ingedeeld worden:
Gronden Vastliggend A.
(Belg. Recht) Goederenkapitaal Vast kapitaal Bedrijfskapitaal Gebouwen Machines Gereedschappen (Effecten)
Grondstoffen Omzetbaar A.
(Belg. Recht)
Veranderend kapitaal Hulpstoffen Halfproducten Afgewerkte prod.
Te innen wissels Debiteuren (Effecten) Geldkapitaal Kas Beschikbaar A.
(Belg. Recht)
Bank Postrekening Kapitaal Schulden der Venn. aan haarzelf (Belg. Recht) Eigen kapitaal Reserves Winst Obligatielening Schulden met of zonder waarborg (Belg. Recht) Vreemd kapitaal Lang crediet Hypotheeklening Te betalen wissels Kort crediet Crediteuren Deze schematische voorstelling geeft de meest gebruikte posten op en geeft de bijna algemeen aangenomen beteekenis weer der meest gebruikte balanstermen.
Deze indeeling vergemakkelijkt de berekening der liquiditeit, der zie solvabiliteit en der rentabiliteit van de onderneming. Bij de balansontleding heeft men bovendien rekening te houden met de balanswaardeeringen, de balansreeksen en de verhoudingen. Zie Balanscontrôle, Balansreeksen, Balanswaardeeringen.
V. Caeneghem. Balans in het Ned. Recht.
Art. 6 lid 2 W. v. K. schrijft voor, dat ieder koopman jaarlijks een naar de eischen van zijn bedrijf ingerichte balans moet opmaken en deze eigenhandig onderteekenen. Deze balans moet dertig jaar bewaard blijven (art. 6 lid 3 W. v. K.). Daarnaast bestaan voor de N.V. de bijzondere voorschriften der art. 42-42c W. v. K. Art. 42 somt de posten op, welke op de balans eener N.V. moeten voorkomen. In sommige gevallen is openbaarmaking der balans verplicht (art. 42c). Art. 62 van het W. v. K. regelt de balans-aansprakelijkheid. De balans-aansprakelijkheid jegens derden is gelegd alleen op de zgn. balans-commissarissen.
Schouten. Balans in het Belg. Recht.
Het Belgisch Recht legt nergens aan den gewonen handelaar de verplichting op zijn balans te publiceeren; wel wordt voorzien, dat iedere koopman een inventarisboek moet houden, waarin hij jaarlijks den staat inschrijft van zijn roerende goederen en van zijn in- en uitschulden (wet van 15 December 1872 art. 17). — Voor de handelsvennootschappen is de toestand anders. Met het oog op de vrijwaring van de belangen van aandeelhouders en derden voorziet de wet op de Handelsvennootschappen zekere verplichte bekendmakingen, waaronder de bekendmaking der balans. Aldus bepaalt art. 76 van voormelde wet, dat de beheerders van de naamlooze vennootschappen jaarlijks, naast een inventaris, een b. alsook een winst- en verliesrekening moeten opmaken. Vijftien dagen vóór de algemeene vergadering kan elkeen van de aandeelhouders van de b. kennis nemen in den zetel der vennootschap. Daarenboven moet de b., evenals het verslag der commissarissen en de winst- en verliesrekening, samen met den oproepingsbrief ter algemeene vergadering, gezonden worden aan de houders van aandeelen op naam (art. 76). De algemeene vergadering keurt de b. gebeurlijk goed (art. 77).
Daarop wordt ze binnen de vijftien dagen op de kosten der vennootschap en door de zorgen van de beheerders neergelegd op de griffie der bevoegde Rechtbank van Koophandel. Vandaar uit wordt het noodige gedaan voor de publicatie in het Staatsblad (art. 78 en art. 10). Voor de samenwerkende vennootschappen wordt eveneens voorzien, dat de b. binnen vijftien dagen na haar goedkeuring moet neergelegd worden ter griffie van de Rechtbank van Koophandel van den zetel der vennootschap (art. 134). De zaakvoerders of beheerders, die de b. niet hebben bekend gemaakt of niet hebben neergelegd overeenkomstig de art. 78 en 134, worden gestraft met een geldboete van 50 frs. tot 10000 frs. (art. 176, 3°). Al wie met bedrieglijk inzicht, of met het voornemen om te benadeelen, valschheid heeft gepleegd in een b., wordt gestraft met opsluiting en met een geldboete van 26 frs. tot 2000 frs. (art. 182).
Lit.: Beltjens, Encyclopédie du Droit Commercial Belge (1910-1914, art. 17, nrs. 1-9; II, art. 62 (nieuw 75), nrs. 1-36; art. 63 (nieuw 76), nrs. 1-7; art. 64 (nieuw 77), nrs. 1-21; art. 65 (nieuw 78), nrs. 1-10; art. 104 (nieuw 134), nrs. 1-11; prof. Frederieq, Beginselen van Belgisch handelsrecht (I 1927, nr. 72 vlg.; II 1931, De Vennootschappen, nrs. 894, 899, 900, 1056, 981); P. Wauwermans, Manuel Prat. des Soc. Anonymes (1933, nrs. 650-752; 1122-1128; 1193-1204).
Rondou.
