(De Broederschap der Remonstranten) is voortgekomen uit de stroming van het Nederlands Protestantisme der 16de eeuw, welke wel genoemd wordt,,nationaal gereformeerd”. Na de doorbraak van het Calvinisme (1560) ontwikkelde zich een linker- en rechtervleugel in de Gereformeerde Kerk, destijds ,,rekkelijken” en „preciezen” genoemd.
De Leidse hoogleraar Arminius verzette zich tegen de scherpe toespitsing van de calvinistische leer. Zijn geestverwanten richtten zich in 1610 in een verzoekschrift tot de overheid.
In deze „Remonstrantie” werd de harde praedestinatieleer afgewezen en geprotesteerd tegen het dwingend opleggen van een geloofsbelijdenis (anti-confessionalisme). De ondertekenaars kregen de naam Remonstranten.
In 1618 kwam de Synode van Dordrecht bijeen om de eenheid der Kerk tot stand te brengen. Door de staatkunde beïnvloed (Maurits contra Oldenbarnevelt) werd de synode een geloofsrechtbank, die de Remonstranten uitwees.
Zij stelde de 5 artikelen tegen de Remonstranten op. Ongeveer 200 remonstrantse predikanten werden verbannen.Zij stichtten in 1619 de „Sociëteit der Remonstranten”, een broederschap van predikanten eerst, spoedig van predikanten en gemeenteleden. Tot 1630 werden zij vervolgd, daarna konden de eerste schuilkerken worden gebouwd. In de 2de helft der 19de eeuw kwam de Remonstrantse Broederschap tot nieuwe bloei door de opkomst van het Modernisme. Sindsdien is zij het enige, geheel vrijzinnige kerkgenootschap in Nederland. De Remonstrantse Broederschap heeft 34 gemeenten, 7 kringen, 47 predikantsplaatsen en ca. 25 000 leden. RENAISSANCE is de cultuurstroming waarnaar de overgangsperiode tussen Middeleeuwen en Nieuwe tijd wordt benoemd. Oorspronkelijk een kunsthistorisch begrip, heeft Renaissance langzamerhand deze bredere betekenis gekregen, waardoor zij een uitermate gecompliceerd verschijnsel werd.
Het is wel zeker, dat men het ontstaan van de Renaissance moet zien in verband met de ontwikkeling op economisch en politiek gebied in Italië, waar in de stad-staten een nationaal bewustzijn levendig werd, dat zich gaarne oriënteerde op het eigen politieke en culturele verleden. De klassieke oudheid werd zo een bron van inspiratie bij de beoefening van letteren, wijsbegeerte en beeldende kunsten, maar beïnvloedde ook politieke idealen en praktijken, godsdienstige en zedelijke opvattingen, zonder dat steeds de nodige schifting werd toegepast. Het is overdreven te beweren, dat dit leidde tot een absolute breuk met de middeleeuwse mentaliteit — de Renaissance staat in feite dichter bij de Middeleeuwen dan bij de moderne tijd —, maar wel had deze heroriëntatie tot gevolg een groter zelfbewustzijn, een sterker individualistische inslag, een zekere critische houding ten opzichte van traditionele gebruiken, een zekere scepsis ten opzichte van overgeleverde waarheden, een verminderd respect ten opzichte van het gezag, een meer natuurlijke gerichtheid, waardoor zij verscheidenen tot werkelijke excessen bracht. De klassieke oudheid is echter niet uitsluitend de bepalende factor van de nieuwe geest. Ook onafhankelijk daarvan groeide een grotere belangstelling voor de natuur, waaruit een grotere waardering voor het goede ook in de gevallen mens, een hogere appreciatie van de persoonlijkheid, een meer optimistische levenshouding en zin voor de juiste verhoudingen vanzelf voortkwamen.
Terwijl de nieuwe geestesgesteldheid in bepaalde gevallen ontaardde in een ontkenning van de geopenbaarde waarheid, in talrijker gevallen tot overdreven critiek op het kerkelijk gezag en tot immorele praktijken voerde, terwijl zij bovendien het individualisme en rationalisme van de Verlichting heeft voorbereid, heeft de Renaissance ook veel positiefs aan de Kerk geleverd. Op het gebied van de letteren (Humanisme) heeft zij door terugkeer naar de bronnen de positieve theologie zeer gunstig beïnvloed (tekstcritiek, Schriftverklaring, patristiek). Door de pausen aan de Kerk dienstbaar gemaakt, heeft zij op het gebied van de kunst meesterwerken voortgebracht. Zij heeft bepaalde godsdienstige waarden beklemtoond, die voor de spiritualiteit van de volgende generaties zeer belangrijk zijn. j. N.
