(1744-1803), Duits romantisch dichter en wijsgeer, heeft vooral grote verdienste op het gebied der filosofie van de geschiedenis, waarin hij de mensheid als een groot gedifferentieerd organisme beschouwt, dat de gaven welke de Schepper er in legde tot steeds grotere „Humanität” tracht te brengen. De kroon dezer humaniteit is de religie, waardoor de mens pas volledig mens wordt.
De religie is op haar zuiverst behouden in de weinige woorden die ons van de „Zoon des mensen”, van Christus, zijn bewaard gebleven. Daarom heeft Herder een bijzondere achting voor Christus, meer dan voor het Christendom, dat hij wel hoogacht, maar tevens sterk bekritiseert.
Aldus is het niet te verwonderen, dat de latere extreme bijbelcritiek zich ook met enig recht op Herder als haar pionier kan beroepen. Ook hier heeft zijn onduidelijkheid naar twee kanten gewerkt.
J. H.
N.
