is een beurtzang tussen het epistel en het evangelie in de mis (oudtijds wellicht tussen een eerste, veelal oudtestamentische lezing en het epistel), waarvan de tekst meestal aan de Psalmen is ontleend. In plaats van de eenvoudige uitvoering, waarbij het volk het refrein herhaalde, kwamen reeds vóór Gregorius de Grote (ca. 600) bijzonder rijke melodieën in gebruik, die slechts door een geoefende zanger en de scola konden worden uitgevoerd.
Van de verschillende verzen, die door de voorzanger volgens Frankisch-Romeins gebruik op een trede (gradus) van het lees verhoog (vandaar de naam) werden gezongen, bleef op den duur slechts een enkel vers behouden. Later verviel ook de herhaling van het eerste deel, zodat het karakter van beurtzang geheel verloren is gegaan.Graduale heet eveneens het zangboek met de gezangen der mis (vroeger Antiphonarium of Antiphonale Missae). c. A. B.
