Jules Grandgagnage

Schrijver op Ensie

Gepubliceerd op 16-08-2021

Heksen

betekenis & definitie

'Heksen' en 'hekserij' verwijst meestal naar het vermeende gebruik van bovennatuurlijke of magische krachten om andere leden van de gemeenschap te schaden. Deze associatie met het kwaad wordt door moderne wicca's evenwel beschouwd als denigrerend tegenover hun religie.

De term heks is op zich nogal dubbelzinnig, want het wordt gebruikt in verschillende historische, antropologische, religieuze en mythologische contexten. Bij het gebruik van de term wordt soms onderscheid gemaakt tussen slechte en goede hekserij, waarbij het laatste vaak met genezing in verband wordt gebracht, mogelijk als een tegenmaatregel voor de gevolgen van slechte hekserij. Iemand die hekserij praktiseert wordt een heks genoemd (van het Duitse 'hexe').

Geloof in heksen is wijdverspreid en komt wereldwijd voor in verschillende samenlevingen en culturen. In West-Europa is het meestal geassocieerd met de heksenjachten van het vroegmoderne Europa (14e-18e eeuw). Het stereotype van de heks als een wezen dat een verbond sluit met de duivel en naar sabbats vliegt is grotendeels gebaseerd op de verzonnen verhalen die heksenjagers verspreidden over een godslasterlijke sekte die de christelijke samenleving bedreigde.

In het midden van de 20e eeuw was er een groeiende interesse in hekserij onder de vorm van neopaganisme. De wicca's en andere groepen beweerden de erfgenamen te zijn van een oude, voorchristelijke religie van heksen die in de vroegmoderne tijd werden vervolgd door de kerk, en om uitroeiing te vermijden ondergronds waren gegaan. Neopaganisten baseren hun overtuigingen over zo'n heidense cultus vaak op theorieën van 19e- en begin 20e- eeuwse geleerden zoals Margaret Murray, die overtuigd waren van het werkelijke bestaan van zulke vervolgde sekten. Deze heksencultus-hypothese wordt nu door de meeste moderne onderzoekers van de hekserij als hoogst onwaarschijnlijk verworpen.

Heksenjacht was en is geen exclusief Europees fenomeen. Het is bijvoorbeeld nog steeds een vreselijke dagelijkse realiteit in sommige regio's van Afrika waar heksenjachten slachtoffers blijven maken. De vervolgden krijgen de schuld bij verdachte sterfgevallen in de gemeenschap, mislukte oogsten of verspreiding van ziekten.