Jules Grandgagnage

Schrijver op Ensie

Gepubliceerd op 22-07-2021

Demiurg

betekenis & definitie

De demiurg (van het Oudgrieks dēmiourgos, dat 'vakman' betekent), is bij Plato een godheid die de materiële wereld vormgeeft vanuit de chaos. Zo beschrijft hij in zijn dialoog Timaeus deze 'Maker' van het universum als een soort goddelijke metselaar of timmerman die zich bij zijn scheppend werk baseert op de eeuwige platoonse Ideeën of Vormen die hij als perfect model en bouwplan gebruikt.

Hoewel de demiurg bij Plato de oorzaak van de wereld is, heeft hij ook beperkingen. Hij is namelijk verplicht gebruik te maken van het materiaal dat hij aantreft, en dat is duidelijk niet door hem gecreëerd. Datzelfde materiaal is bovendien ongeordend en zonder doel. Daardoor verzet het zich gedeeltelijk tegen de rationele ordening die de demiurg het wil opleggen. Bovendien wordt alles wat hij maakt in een al aanwezige ruimte gezet die hij niet heeft geschapen. De demiurg is dus geenszins een omnipotente god, maar vormt naar beste vermogen een harmonisch universum naar het beeld van de eeuwige Vormen, die hij als een soort paradigma gebruikt. De 'afbeeldingen' die hij daarbij schept zijn echter niet volmaakt, maar 'slechts' fluctuerende beelden van die ideale Vormen. De demiurg is dus de schepper van de veranderlijke en onvolmaakte wereld die wij kennen, ook al baseerde hij zich op een model dat volmaakt was: de Ideeënwereld die eeuwig, tijdloos en onveranderlijk is.