('lettәr) v. (-s; -tje) [Fr. < Lat. littera]
I. mv. (-s) Eig.
1. teken dat een taalklank aanduidt: de -s goed aaneenschrijven; dunne, dikke, vette, scherpe -s; een getrokken of schrijfletter; een druk- of zetletter; een hoofd- of majuskel; een kleine - of minuskel; de eerste, voorste -; een begin-; een eind- of slotletter; een omgekeerde, gebroken, kapotte -; gouden, gulden -s; -s met krullen; geborduurde -s; de gewone -s die wij gebruiken heten Latijnse -s; staande - of romein; schuine - of kursief. Gez. dat staat met een rode aangetekend, wordt in hoge ere gehouden; (geen) -s gegeten hebben, (niet) gestudeerd hebben of (niet) onderwezen, geleerd zijn; hij kent geen zo groot als een huis, hij kan volstrekt niet lezen; iets naar de opvatten, naar de letterlijke zin; iets (een voorschrift enz.) tot een dode maken, maken dat het niet van kracht wordt, niet uitgevoerd wordt; -s eten, kauwen, lezen of studeren; met een rode in de almanak staan [zoals de voornaamste heiligen], hooggeplaatst worden; met volle -s, voluit; naar de der wet, letterlijk, stipt, eng; op een doodblijven, de grootste betekenis hechten aan een letter; naar de spreken, de woorden uitspreken gelijk zij geschreven staan; zich aan de houden, zich aan het geschrevene houden, niet doordringen tot de geest ervan. Syn. letterteken.
2. Uitbr. staafje, aan de kop van een letter voorzien, en gebruikt om te drukken: -s gieten; het werk zal met een nieuwe gezet worden. ➝ drukletter.
II. Metn.
1. mv. (-s) taalklank door een letter voorgesteld: spreek de e zuiver uit; keel-, lip-, neustand-, tongletter; stomme -s; de is het eenvoudigste bestandddeel van het gesproken woord. Syn. letterklank.
2. mv. (-s) gezamenlijke woorden van een adres-, woordenboek enz. met een bepaalde letter beginnend: de -s A en B van het woordenboek zijn afgedrukt.
3.
a. lettertje W. g. brief: een -tje antwoord a.u.b.
b. letteren Deft. brief: heb dank voor uw broederlijke -en.
4. letteren, geschreven bewijsstuk: -en overleggen. Gez. -en executoriaal, stuk(ken) waarbij tenuitvoerlegging van een vonnis wordt gelast; -en rekwisitoriaal, stuk(ken) waarbij iets gevorderd wordt inz. een onderzoek door een andere rechter: -en van acquit, kwijtbrief, kwitantie.
5. letteren (taalen) letterkunde: de Nederlandse -en; de schone, fraaie -en; in de -en studeren; een man van -en.
III. Metf. mv. (-s)
1. Algm. voorwerp in de vorm van een letter: leesplankjes, doosjes met kartonnen -s.
2. Inz. lettervormig gebak of chocolade: banket-, boter-, chocolade-, suikerletter; -s krijgen met St.-Niklaas.
