lett. ‘orde,’joods gebedenboek. Uit de oudheid zijn geen synagogale gebedenboeken overgeleverd (de oudste volledige siddoer die we kennen stamt pas uit de tiende eeuw).
Deze late ontwikkeling heeft te maken met het feit dat de vroege rabbijnen huiverig waren de spontaneïteit van het gebed te zeer aan banden te leggen, hoewel er anderzijds onder hen wel degelijk een tendens bestond een zekere uniformiteit in de synagogale orde van dienst teweeg te brengen.
