Jodendom van A tot Z

Prof.dr. Pieter W. van der Horst (2006)

Gepubliceerd op 14-02-2024

Seksualiteit

betekenis & definitie

In de nabijbelse joodse literatuur wordt veel aandacht besteed aan de gevaren die de seksuele begeerte met zich meebrengt (overspel, incest e.d.). Negatieve of argwanende geluiden over allerlei aspecten van de seksualiteit vindt men vooral in wijsheidsgeschriften (waar dan ook dikwijls de vrouw als gevaarlijke verleidster wordt afgeschilderd).

Ook al blijft in de meeste kringen, conform het gebod in Gen. 1:28, het stichten van een gezin een hoog ideaal, in andere kringen ziet men soms een bewuste keus voor een vrijwillig celibaat. (Zie Therapeuten; een tak van de Esseense beweging e.a.). Hier is vrijwel zeker voor een deel sprake van Griekse invloed waarbij een dualistische mensbeschouwing (het lichaam is van lagere orde dan de ziel) tot een ascetische levenshouding bijdraagt, al spelen ook bijbelse motieven mee (bijv. rituele reinheid i.v.m. het ontvangen van Godsopenbaring).Het feit dat de rabbijnen de seksuele aandrift beschouwden als activiteit van de ‘slechte neiging’ (Aandrift, jetser ha-ra’) droeg ook niet bij aan een positieve visie op seksualiteitsbeleving. Wel bleef het vroege jodendom altijd de geslachtsdaad op zich, mits uitgevoerd binnen de stricte kaders van het heteroseksuele huwelijk, als de vervulling van een gebod van God zien, maar die opvatting werd bij velen begeleid door een diep geworteld wantrouwen jegens de met die daad gepaard gaande begeerte (al waren ook hier uitzonderingen), die zoveel mogelijk bedwongen moest worden. Over uitingen van homoseksualiteit vindt men in de antiek-joodse literatuur geen goed woord (evenmin als in de christelijke, maar in tegenstelling tot de pagane).