nieuwe maan. Vaststelling van de nieuwe maan gebeurde in het vroege jodendom aanvankelijk door getuigen die de eerste tekenen van de nieuwe maan gezien hadden, waarna dit nieuws door middel van vuursignalen op heuveltoppen werd doorgegeven.
Een vaste kalender die de nieuwe maan vastlegde kwam pas rond het midden van de vierde eeuw n. C. in gebruik. Sindsdien wordt de nieuwe maan in de synagoge bij de birkat hachodesj (zegening van de nieuwe maand) afgekondigd.
