Rampritueel is het ritueel rond een grote calamiteit met slachtoffers (orkaan, vliegramp, aanslag). Het rampritueel kent een vast patroon van afgrenzing van de plek des onheils, collectief rouwen en ceremoniële handelingen verrichten. De symboolhandelingen benadrukken gemeenschappelijkheid.
Het rampritueel betreft alle soorten rampen, van tsunami’s tot terroristische aanslagen. Met de uitvoering is veel ervaring opgedaan. Het begint met het uitroepen van de noodtoestand waarna de onheilsplek tot collectief rampgebied wordt verklaard. Na deze toe-eigening van het rampgebied volgt de markering. Dit symboolgebaar van plek-afbakening werkt bezwerend. De rood-witte linten als noodverband en de schermen als doeken voor het bloeden. Dan volgen hoog bezoek en spontane huldebetuigingen met bloemen, lichtjes, knuffels, briefkaarten en tekeningen. Alles live op radio en televisie, en online. Het ramptoerisme naar de onheilsplek wordt in banen geleid.
Vast onderdeel zijn condoleanceregisters, oecumenische diensten, stille tochten, halfstok gehesen vlaggen, kerkklokken, sirenes, gebeden in kerken en moskeeën, minuut stilte en zo meer. Inmiddels worden schuldigen aangewezen en schandpalen opgericht. Politici vragen een hoorzitting, nabestaanden eisen financiële genoegdoening. Een inzamelingsactie is meer iets voor een natuurramp. Na 365 dagen zal het geheel worden afgerond.
Het hedendaags rampritueel is zowel seculier als spiritueel / religieus van aard. Steeds is sprake van een moreel appèl. Vooral na een grote natuurramp zullen sommigen zich afvragen waarom in God blijven geloven als die ons zoveel rampspoed bezorgt (theodicee). Modern rampmanagement veronderstelt een seculiere benadering van wat mensen overkomt. Maar juist bij een grote ramp komen rationaliteit en spiritualiteit samen. Bij grote rampen blijkt hoe de hedendaagse rampverwerking de secularisatie glansrijk overleeft.
