Hongerstaking is het langdurig vasten als vorm van vreedzaam protest om de buitenwereld een politieke boodschap over te brengen. Hierbij onthouden de hongerstakers zich welbewust van voedsel totdat hun eisen door de autoriteiten zijn ingewilligd.
Hongerstakers in detentie, hechtenis of gevangenis verschillen van voedselweigeraars, zoals vluchtelingen, die uit eigen welzijnsmotieven handelen. De 'echte' hongerstakers gebruiken hun lichaam als symbolisch wapen en offeren hun fysieke welzijn op om hun eisen kracht bij te zetten. Het doel van de staking is niet suïcidaal; de hongerstaker wil via geweldloos verzet de publieke opinie, autoriteiten en politici beïnvloeden.
Ziet iemand volledig af van voeding maar drinkt wel water, dan is de maximale overleving ongeveer 75 dagen. De zichtbare, gestage lichamelijke achteruitgang dient als laatste middel van verzet waarmee de hongerstaker hoopt de aandacht van het publiek buiten de gevangenismuren te trekken. De gevangenisautoriteiten kunnen echter spreken van morele chantage en dreigen met maatregelen als overplaatsing, isolatie en dwangvoeding.
Publieke aandacht voor het narratief van de hongerstakers, inclusief hun eisen, is cruciaal voor het succes van de staking. Medische interventies zoals maagsondes en infusen komen in beeld als hongerstakers expliciete toestemming geven aan artsen. Bij bewustzijnsverlies moeten verzorgenden volgens internationale afspraken handelen, zoals vastgelegd in de Verklaring van Malta (2006).
In veel samenlevingen blijkt de symbolische macht van hongerstakers beperkt en ontbreekt de solidariteit van buiten de muren. Vele hongerstakingen mislukken dan ook, waarbij de hongerstakers, afgesloten van de buitenwereld, vaak een stille dood sterven.
