SASSENHEIM, of, volgens den oorsprong des naams, Saxenheim, nu veelal, bij verkorting, Sassem genaamd, is eene Ambagtsheerlijkheid en Dorp, aan den Heereweg, ten Noorden van de Stad Leiden. Sassen- of Saxenheim wil zo veel zeggen, als wooning, of liever omtuining der Saxen: want dit is de eigenlijke betekenis van het aloude woord heim, waar van men nog de spooren vindt in het Friesche woord, bij omzetting van de middelste letters, hiem, betekenende dien plek gronds, op welken het huis staat, tot eene Boerderij behoorende, en die, meestal, door middel van een Sloot, Graft of Vijver, van de overige landerijen is afgescheiden.
Men meent alzo, in de benaaming van dit Dorp, een overblijfzel te vinden van het verblijf der Saxers hier te Lande, welke, volgens de berigten dier tijden, zich, omtrent het midden der Vierde Eeuwe, in Rhijnland hadden neergeslagen. De Landerijen, tot de Heerlijkheid behoorende, bedraagen, volgens opgave in de Lijsten der Verpondingen, eene uitgestrektheid van zevenhonderdzestien Morgens, en driehonderddertig Roeden. Indien men te raade gaat met de Verpondingslijsten, in welke de Huizen staan opgetekend, moet derzelver getal, van tijd tot tijd, merkelijk zijn toegenomen. Voor ruim anderhalve Eeuw telde men ’er slegts vierenvijftig. Tegenwoordig wordt het getal op ruim honderd geschat. Van wegen den veelvuldigen doortogt van rijtuigen van en na Haarlem, Leiden, 's Graavenhage en omliggende plaatzen, is Sassenheim geen onvermaaklijk Dorp.
De Kerk, zijnde weleer eene Parochiekerk geweest, draagt kenmerken van hoogen ouderdom. Het Koor, waarschijnlijk, om dat het, ’t eenigen tijde, ingestort, om kosten te bespaaren, in zijne tegenwoordige gedaante wierdt herbouwd, is laager dan het overige Dak der Kerke. De Toren is een vierkant Gebouw, met eenen Spits van de zelfde gedaante. Het Dorp heeft zijnen eigen Predikant. Ook heeft men ’er eene Statie van Roomschgezinden, die door eenen Waereldlijken Priester wordt bediend. Hoewel de Ambagtsheerlijkheid onmiddelijk behoort aan de Staaten van Holland en Westfriesland, wordt, egter, de tijtel van Ambagtsheer gevoerd bij den Luitenant Houtvester van Holland en Kastelein van het Huis te Tellingen.Zie BOXHORN, Theatrum Hollandiae.
