de Yogis waren de eersten die vaststelden, dat de zenuwpijnen en -ontstekingen, zenuwziekten en aandoeningen veroorzaakt werden door haat en angst, zorgen en gefrustreerdheid en dat deze kwalen verholpen konden worden met Pranayama, Asanas en Concentratie op het innerlijk leven. De geest geeft immers de toon aan, waar het de lichamelijke gezondheid betreft! Van verschillende yogis is het evenwel ook bekend dat zij aan een ongeneeslijke kwaal zijn bezweken. [Ramana Maharshi, Ramakrishna, Vivekananda], Een Verlichte kan echter ziektes aantrekken, om zodoende het Karma van een leerling schoon te wassen, zodat in zijn volgend leven de perspectieven beter liggen.
Het autonome z., dat niet tot het bewustzijn doordringt, maar dat belangrijk is voor de verzorging van de inwendige organen, bestaat uit de Nadis Ida en Pingala, die zich in een spiraalbeweging rond de Shushumna slingeren. De yogis beschreven reeds in 200 v. Chr. dat er een fijn netwerk bestaat van 72.000 Nadis maar dat daarvan 62 paren van primair belang zijn. Van die 62 paren zijn de Ida, Pingala en Shushumna de belangrijkste en alleen bij de Verlichte, die in de toestand van Bovenbewustzijn leeft, is de Shushumna geopend. Zie: Pancha Pranas.
