Spaans dichter en schilder (Sevilla 1583 - Madrid 11 Jan. 1641), verbleef te Rome en vestigde zich toen metterwoon te Madrid, waar hij aan het hof in de gunst stond. Hij vertaalde veel en goed.
Cervantes was zo ingenomen met Jauregui’s te Rome voltooide en aldaar in 1607 gepubliceerde Spaanse vertaling van Tasso’s Aminta dat hij Don Quichot in de mond legde dat „men kan twijfelen wat de vertaling is en wat het oorspronkelijke”. In zijn Rimas (1618), lyrische verzen, zowel over profane als gewijde onderwerpen, is de stijl nog ongekunsteld en eenvoudig. Maar in Orfeo (1624) wordt dit al anders en in de vertaling van Lucanus’ Pharsalia, waarmee hij reeds vóór 1614 was begonnen, maar die eerst in 1684 werd uitgegeven, is hij geheel culteranist geworden. Als theoretisch aestheticus bewoog hij zich eveneens van het ene uiterste van fel tegenstander van het culteranisme, toen hij het beroemde Antidoto contra las Soledades van Góngora schreef, via het veel gematigder Discurso poético (1623), naar het andere uiterste, de Apologia por la verdad (1625), dat de culteranos in bescherming nam. Hij was dus een anti-gongorist die gongorist werd, zonder dat hij zijn koerswijziging met redenen omkleedde. Hoewel geen scheppend kunstenaar van de eerste rang, interesseert hij het nageslacht als literair criticus.Als schilder schijnt Jauregui vooral te zijn geschoold door een Sevillaanse leerling van Luis de Vargas, niet meer door de Vargas zelf. Men kent niet veel van zijn schilderijen, ofschoon hij als portretschilder wordt geroemd. Of het portret van Miguel de Cervantes Saavedra, thans in de R. Ac. Esp. de la Lengua te Madrid, gedateerd 1610, werkelijk van zijn hand is, wordt zeer sterk betwijfeld. Wel kent men verschillende Zuidnederlandse prenten, die door Jáuregui geschilderde portretten zouden voorstellen. Ook illustratie- en opdrachtbladen in een in 1614 te Antwerpen verschenen boek Vestigatio arcanis sensus in Apocalipsi, geschreven door de Jezuïet Luis del Alcazar, zijn naar zijn ontwerpen vervaardigd.
Bibl. (teksten): Poesias, ed. A. de Gastro (Madrid 1857), in de Bib. de Aut. Esp., H. XLII; Aminta (Barcelona 1906).
Lit.: J. Jordan de Urries y Azara, Bibliografia y estudio crltico de Jéuregui (Madrid 1899); M. Menéndez y Pelayo, Historia de las ideas estéticas en Espana, dl II van de Ed. Nac. (Santander 1940), blz. 333-3445 Voll. aanwijz. in Thi e me Be c ke r s Künstlerlexikon met ui tv. opg. der bronnen. Zie ook Michels, Histoire de Part, in het door E. Bertaud geschr. hfdst. De belangrijkste meded. voor de figuur van deze dichter-schilder vindt men in zijn eigen geschrift Discorso Apologético, afgedrukt in Carducho’s Dialogos de la Pintura, 1633, uitg. van Cruzada Villaamil (1865).
