de eerste geregelde critische, wetenschappelijke, en vooral literaire publicatie, die in West-Europa verscheen. De redacteur, Denis de Sallo (pseudoniem Sieur d’Hédouville), stelde een programma op, dat zowel natuur- en scheikunde als kunst en letteren omvatte; hij deed verslag van alles wat er in binnen- en buitenland verscheen en leverde daarop zo objectief mogelijk critiek.
Het eerste nummer van het Journal des Sçavans verscheen 5 Jan. 1665 bij Jean Cusson te Parijs, met 12 pagina’s in een formaat iets groter dan dat van de Gazette van Renaudot. Dadelijk bij zijn verschijnen al had het Journal veel succes bij het publiek; de schrijvers daarentegen, nog niet gewend aan objectieve critiek van een buitenstaander, tierden van verontwaardiging. Ménage bijv. was woedend over een zeer gematigde en gegronde critiek op zijn Juris civilis amoenitates (9 Febr. 1665). Daar Sallo ook de Inquisitie gecritiseerd had, kwam de pauselijke nuntius er aan te pas; drie maanden na zijn verschijnen werd het Journal geschorst. Sallo werd toen opgevolgd door l'abbé LaRoque, onder wie het Journal achteruitging; later werd het weer beter. Het bleef een der belangrijkste periodieke publicaties tot het midden der 18de eeuw.
Al in het eerste jaar van zijn verschijnen werden naar zijn voorbeeld in Londen door de Royal Society de Philosophical Transactions uitgegeven; vijftien jaar later kwam in Leipzig uit de Acta Eruditorum 'van Otto Mencke, ook naar hetzelfde voorbeeld. Voor de ontwikkeling van de vrije, objectieve critiek is het Journal, dat nog geregeld verschijnt, zeer belangrijk geweest.DR G. G. ELLERBROEK
Lit.: Eugène Hatin, Hist. pol. et litt. de la presse en France (Paris 1859); Idem, Bibl. hist. et crit. de la presse périodique franc. (1886); B. T. Morgan, Hist. du Journal des Scavans dep. 1665 jusqu’en 1701 (Paris 1928); G. Weill, Le joumal (Paris 1934).