eigenlijk Hewelcke, Duits sterrenkundige (Dantzig 28 Jan. 1611 - 28 Jan. 1687), was handelsman en schepen te Dantzig, maar besteedde daarnaast veel tijd aan de astronomie. In 1641 bouwde hij op zijn eigen huis een sterrenwacht, die hij steeds uitbreidde met door hem zelf vervaardigde instrumenten; hij sleep lenzen met grote brandpuntsafstand.
Voor zijn metingen met kwadranten gebruikte hij echter niet een kijker maar een diopter; toch zijn zijn waarnemingen zeer nauwkeurig. Toen Halley in 1679 naar Dantzig werd gezonden om een strijd tussen Hevelius en Hooke te beslechten, stelde hij vast, dat Hevelius’ metingen nauwkeurig waren tot op 1' en dus niet achterstonden bij metingen met kijkers. In 1679 werd zijn sterrenwacht vernield door een brand, waarbij, behalve zijn boeken, ook zijn handschriften grotendeels verloren gingen. Hij is vooral bekend door zijn nauwkeurige beschrijving van het oppervlak van de maan. Hij tekende de eerste maankaart en noemde de vlekken naar zeeën en gebergten op aarde. Verder door zijn vele waarnemingen o.a. van kometen.Bib!.: Selenographia, seu lunae descriptio (1647); De nativa Salumi facie (1656); Prodromus Cometicus (1665); Cometographia (1668); Machina Coelestis (2 dln, 1673 en 1679); Uranographia en Prodromus astronomiae (posthuum; 1690).
Lit.: J. H. Westphal, Studiën u. Schriften des Astronomen H. (Königsberg 1820); Seidemann, J. H. (1864, Zittauer Programmschrift).
