John Knox (± 1505—1572) was een der belangrijkste figuren uit den godsdienststrijd in de 16de eeuw, met name in Schotland en Engeland, waar door zijn toedoen het Protestantisme na zwaren strijd de overhand kreeg en als staatsgodsdienst werd ingevoerd. In Schotland, toen een onafhankelijk koninkrijk, was in 1542 de streng Katholieke koning Jacobus V gestorven en had, onder het zwakke regentschap van diens weduwe, Maria de Guise, het Protestantisme een kans gekregen.
Hiervan maakte John Knox, een priester, die zich in 1547 openlijk als een belijder van de Protestantse leer had doen kennen, een dankbaar gebruik. Onvermoeid predikte hij afwisselend in Schotland en in Engeland, in welk laatste land hij het meest contact onderhield met de streng vervolgde Presbyterianen, met wier opvattingen de zijne wel overeenkwamen.
Hoewel zijn aanhang voortdurend groeide, werd het hem soms wel eens te heet onder de voeten. Zo vluchtte hij, o.a. in 1554, naar Genève, het belangrijkste centrum van het Protestantisme in die dagen, waar hij o.a. den Bijbel in het Engels vertaalde.
Na den dood van de regentes Maria de Guise kreeg het Protestantisme in 1560 in Schotland de overhand en Knox mocht de voldoening smaken, dat de geloofsbelijdenis der officiële Schots-protestantse kerk geheel met zijn denkbeelden overeenkwam. Een zwaren tijd had de hervormer nog door te maken, toen de opvolgster van Maria de Guise, de eveneens Katholieke, zeer bekende Maria Stuart, een poging waagde, Schotland weer voor het Katholicisme te winnen, doch zonder succes. John Knox werd van hoogverraad beschuldigd en vluchtte naar Engeland, waar toen de Protestantse koningin Elisabeth regeerde.
Sedert de bekende, tragische gevangenneming en terechtstelling van Maria Stuart door Elisabeth zegevierde het Protestantisme ook in Engeland en niet het minst door de prediking van Knox, die reeds onder de regering van Elisabeths Katholieke voorgangster Maria Tudor daar had gepredikt.
John Knox zag dus tijdens zijn leven zijn werk met succes bekroond. Behalve als hervormer is hij ook als geschiedschrijver bekend geworden. Zijn voornaamste werk is de geschiedenis van de hervorming in Schotland.
