Ons staatsrecht gaat uit van het beginsel, dat „de Koning” als ambt of waardigheid altijd bestaat. Het „Koninklijk gezag” steunt op de Grondwet en deze bepaalt dus, wie de dragers zijn van het Koninklijk gezag en wie dat bij ontstentenis van den Koning uitoefent.
De organen, daarmede belast, vormen het Regentschap.Onze grondwet kent drie gevallen, waarin een Regentschap moet optreden.
1°. wanneer de koning buiten staat is de regering waar te nemen;
2°. wanneer bij het overlijden van den vorst de troonopvolger den achttienjarigen leeftijd nog niet bereikt heeft;
3°. bij langdurige afwezigheid des konings.
In die drie gevallen wordt de regeringstaak tijdelijk waargenomen door een regent.
In het onder 1° genoemde geval moet er eerst, op voorstel van het ministerie, bij besluit van de verenigde vergadering der Staten-Generaal, verklaard worden, dat de Koning niet meer bij machte is de regering waar te nemen. Is dit gebeurd, dan neemt, volgens de wet, de meerderjarige kroonprins of -prinses het regentschap waar, in het 2de geval wordt meestal reeds tijdens het leven van den vorst de Regent aangewezen, gelijk dat geschied is tijdens het leven van den laatsten Koning, toen als Regentes werd aangewezen Koningin Emma, die deze functie zo voortreffelijk heeft vervuld. De Koning dient daartoe een voorstel in bij de Staten-Generaal. De wet op het regentschap vervalt natuurlijk bij het meerderjarig worden van den troonopvolger, omdat deze dan bij overlijden van den vorst terstond diens plaats inneemt.
Is bij den dood van den Koning niet in het regentschap voorzien, dan dient de Raad van State een desbetreffend voorstel in bij de Staten-Generaal en oefent inmiddels zelf het Koninklijk gezag uit.
Regentschap is ook een term, dien we in de Indische bestuursregeling aantreffen.
De residenties van Java en Madoera zijn onderverdeeld in regentschappen, die onder bestuur staan van een door den Gouverneur-Generaal benoemden Regent. Deze Regent — in de meeste gevallen een lid van een adellijke inlandse familie uit het regentschap — wordt bijgestaan door een regentschapsraad, welke deels gekozen, deels door het bestuur benoemd wordt. De Regent is de schakel tussen de inlandse bevolking en het Europese bestuur.
