eertijds eene Heerlijkheid, is gelegen in het Staats-Land van Overmaaze, en grenst ten Noorden en ten Oosten aan het Hertogdom Gulik, ten Zuiden aan de Landen van Daalhem en ‘s Hertogenrade, ten Westen aan Luikerland en ‘t Regtsgebied van Maastricht. De grootste lengte wordt op zes, en de grootste breedte op vier uuren gaans gerekend. Reeds zo vroeg, als in den Jaare 1122, vinden wij van Valkenburg, onder den titel van afzonderlijke Heerlijkheid, gewag gemaakt.
Van tijd tot tijd kwam de Heerlijkheid in andere gesilagten, en diende dikmaals ten onderwerpe van oneenigheden. Geduurende den Spaanschen Oorlog maakten zich de Staaten der Veréénigde Gewesten meester van de Stad Valkenburg, en bleeven in ‘t bezit daar van, en van eenige onderhoorige landen, bij den Munsterschen Vrede, waar mede die Oorlog een einde nam. Doch vermits, zints dien tijd, over de grensscheidingen, dikmaals oneenigheden ontstonden met de Onderdaanen des Konings van Spanje, wierdt men te raade, deeze geschillen voor altoos te beslissen door een afzonderlijk Traktaat, ‘t welk, in den Jaare 1661, in ‘t Hage, geslooten wierdt. Volgens dit Traktaat, bezitten thans de Algemeene Staaten, in ‘t Land van Valkenburg, behalven de Stad en het Kasteel van dien naam, de Banken, Heerlijkheden en Dorpen, MEERSSEN, Hauthem, Haaren, Geul, Ulestraten, Bunde, Amby, Itteren, KLIMMEN, Hulsberg, Schimmert, Eisden, Herkenraad, Ekelraad, BEEK, Neerbeek, Berg, Blyt en HEERLE; als mede eenige Leenen, aan het Kasteel van Valkenburg onderhoorig.
De Regeering des Lands van Valkenburg bestaat, behalven de Staaten des Lands, uit twee hooge Amptenaars, den Voogd en den Drossaard. Van deeze twee Amptenaars, die door de Algemeene Staaten der Veréénigde Gewesten worden aangesteld, helpt de eerstgenoemde de Burgerlijke Regeering waarneemen, en is hoofd der Regtbanken in die Dorpen, welke aan geene bijzondere Heeren toebehooren. De Voogd zit ook in den Bank van de Stad Valkenburg, en is aldaar Stadhouder van de Leenen. Voorts stelt hij aan Schepenen en Sekretaris in de Hoofdbanken van Meerssen, Klimmen, en Beek. De Drossaard zit alleen over lijfstraffelijke zaaken, en doet de Crimineele Vonnissen ten uitvoer brengen.
Hoewel de Voogd de eerste is in rang, genieten beiden gelijke Wedde van zestienhonderd guldens, behalven eenige geldboeten. Ieder hunner heeft eenen Stedehouder. Wijders zitten zij voor in de Vergadering van ‘s Lands Staaten, bestaande uit twee Leden van de Ridderschap en de Afgevaardigden der vier Hoofdbanken. De Edelen moeten als zodanigen bekend, en ten minsten zesduizend guldens begoed zijn. De Afgevaardigden der Banken moeten van den Hervormden Godsdienst belijdenis doen, gelijk ook, volgens uitdrukkelijk bevel van Hun Hoog Mogenden, de Schouten, Schepenen, Sekretarissen en Gemeensmannen. De Burgemeesters alleen worden zo wel uit de Roomschgezinden, als uit de Hervormden gekoozen.
Eenmaal ‘s jaars wordt ’er Landdag gehouden, op beschrijving van Voogd en Drossaard. Alles, het algemeene belang des Lands betreffende, wordt hier geregeld. Schielijken nood alleen uitgezonderd, mag deeze Vergadering, buiten toestemming der Algemeene Staaten, geene buitengewoone belastingen uitschrijven. In den tusschentijd der Landdagen, worden de algemeene zaaken waargenomen door drie Kommissarissen, zijnde twee Edelen en éénen Schepen uit een der Banken.
Zie AITZEMA, en Groot Plakaatboek.
