De sterren die we zien als we naar de nachtelijke hemel staren, zijn niet gelijkelijk over de hemelkoepel verdeeld. In plaats daarvan staan ze ogenschijnlijk bijeen in groepen.
Zo’n groep schijnbaar bij elkaar horende sterren noemen we een sterrenbeeld.De mensen uit de Oudheid zagen in die sterrenbeelden bepaalde figuren en gaven ze aan de hand daarvan allerlei namen. De namen van de sterrenbeelden die we ook tegenwoordig nog gebruiken, zijn afkomstig van de Grieken en de Romeinen. Enkele bekende ervan zijn Taurus (de Stier), Canis Majoris (de Grote Hond), Pegasus (pegasus), Draco (de Draak), Ursa Major (de Grote Beer) en Ursa Minor (de Kleine Beer).
In alle richtingen lijkt de aarde omringd met sterrenbeelden. De sterrenkaart bij dit artikel laat een aantal sterrenbeelden zien, die op het noordelijk halfrond zichtbaar zijn. Verscheidene ervan zijn echter onzichtbaar voor iemand die bijvoorbeeld in Zuid-Afrika woont.
Hoewel de sterrenbeelden van de kaart dus op het noordelijk halfrond te zien zijn, wil dat niet zeggen, dat we ze altijd kunnen bewonderen. De nachtelijke hemel verandert
namelijk met de seizoenen. Dat is natuurlijk het gevolg van het feit, dat de aarde in één jaar tijd een reis maakt om de zon. Welke sterrenbeelden we aan onze nachtelijke hemel zien, hangt dus niet alleen al van de plaats op aarde waar we ons bevinden maar ook van de tijd van het jaar.
Ook van uur tot uur lijkt de nachtelijke hemel te veranderen. Door de draaiing' van de aarde lijkt het alsof sommige sterrenbeelden in een kringetje ronddraaien. Halfweg tussen Noordpool en evenaar bijvoorbeeld is altijd het sterrenbeeld ‘De Grote Lepel’ zichtbaar, ongeacht het uur van de nacht. Deze groep van zeven sterren schijnt voortdurend om de Poolster te cirkelen.
Hoe verder noorderlijker men komt, hoe meer sterrenbeelden er zijn, die nooit achter de horizon verdwijnen. Op de meeste plaatsen op aarde echter zorgt de draaiing van de aarde ervoor, dat verscheidene sterrenbeelden in het oosten lijken op te komen en in het westen ondergaan. Een sterrenbeeld, dat juist na zonsondergang aan de westelijke hemel zichtbaar is, gaat omstreeks middernacht onder. Tegen die tijd zijn aan de oostelijke hemel nieuwe sterrenbeelden opgekomen. Het is dus ook van het nachtelijke uur afhankelijk welke sterrenbeelden we aan de hemel zien.
Sterren zijn altijd in beweging. En de sterren van één sterrenbeeld bewegen zich lang niet altijd in dezelfde richting. De sterrenbeelden staan echter zo ver van ons vandaan, dat de onderlinge plaatsverandering van hun sterren niet van het ene jaar op het andere zichtbaar wordt. In de loop van duizenden jaren echter zullen die veranderingen wél te zien zijn. Over 100.000 jaar bijvoorbeeld zal de Grote Beer er heel anders uitzien dan nu.
De wetenschap is van mening, dat over 100.000 jaar de sterren van de Grote Beer zich in de richting van de pijlen verplaatst zullen hebben en dan onderstaande posities zullen hebben ingenomen.
Over sterren en sterrenbeelden bestaan talrijke mythen, die in de uiteenlopendste delen van de wereld zijn ontstaan. De mens uit vroegere tijden was er namelijk niet tevreden mee de sterrenbeelden een naam te geven. Hij moest ook verhalen bedenken om te verklaren hoe elk van die sterrenbeelden aan de hemel terecht was gekomen.