Volgens de leer van de rooms-katholieke kerk is het pausschap een goddelijke instelling. Jezus Christus wees Petrus niet alleen aan als voornaamste onder de apostelen, maar ook als ‘de rots, waarop de Kerk gebouwd zou worden’.
Nog steeds volgens dezelfde uitleg gaat het gezag van Petrus over op zijn opvolgers ‘tot aan het einde van de tijden’. Deze opvolgers handhaven dat gezag door de onwankelbaarheid van hun geloof en door hun wijsheid.Het gezag van de paus van Rome wordt erkend door alle rooms-katholieken; het wordt afgewezen door andere christelijke kerken zoals die van de reformatie (protestanten), de anglikaanse en de orthodoxe.
Tegenwoordig zetelen de pausen in het Vaticaan te Rome. Vaticaanstad is de kleinste onafhankelijke staat ter wereld. Als hoofd van de kerk wordt de paus na de dood van zijn voorganger gekozen uit en door het college van kardinalen. Dat gebeurt tijdens het conclaaf, een verkiezingsvergadering, waaruit de kardinalen niet te voorschijn komen, voordat ze uit hun midden een nieuwe paus hebben gekozen.
De geschiedenis van het pausschap is erg wisselvallig geweest. In de 10e eeuw werden de pausen de speelbal en het werktuig van de politieke partijen. In de 14e eeuw vluchtte de paus naar Avignon, dat een tijdlang de zetel van het pausschap werd, maar desondanks onder Frans beheer bleef. Teruggekeerd in Rome zagen de pausen zich gesteld tegenover een scheuring, die uitliep in de reformatie. Op hen rustte toen de taak de misstanden te bestrijden, die de reformatoren terecht gewraakt hadden.
Na een aantal tegenslagen, waaronder als belangrijkste het tijdelijke verlies van hun soevereiniteit aan Italië, in de 19e eeuw, is het de pausen gelukt hun moreel gezag te herstellen. Niet alleen over de rooms-katholieken, maar voor een deel óók over de rest van de wereld.