De ‘Donauwals’ is een van de bekendste composities van Johann Strauss, de Weense componist, die de Donau uit eigen aanschouwing kende, omdat ze langs zijn stad stroomt. In dat lied is sprake van de ‘blauwe Donau’.
En hoewel deze rivier natuurlijk evenmin blauw is als de Maas of de Rijn, is ze op talloze punten bijzonder indrukwekkend. Bovendien is de Donau een van de belangrijkste rivieren van de wereld. De Donau ontspringt in het Zwarte Woud, in het zuiden van Duitsland, en stroomt vandaar in zuidoostelijke richting naar de Zwarte Zee. In vogelvlucht is dat slechts een afstand van nog geen 1600 kilometer. Maar de Donau slingert zich zo grillig door Europa, dat haar loop meer dan 3000 kilometer lang is: op de Wolga na de langste rivierbedding van Europa. Meer dan 300 zijrivieren monden in de Donau uit; de rivier is bovendien door een kanaal verbonden met de Rijn.
De Donau stroomt op zijn weg naar zee door acht verschillende landen. Drie hoofdsteden liggen op de oevers van de rivier: Wenen, Boedapest en Belgrado.Op sommige plaatsen kruipt de Donau traag door eindeloze, vlakke landerijen en bieden haar oevers gastvrijheid aan tientallen kleine dorpjes. Op andere plaatsen bruist haar water over steile rotsen, die heel vaak bekroond worden door grimmige burchten uit een grimmige tijd. De bergkloof bij Belgrado, waardoorheen de Donau zich woest een weg baant, wordt de ‘Ijzeren Poort’ genoemd. Eeuwenlang is de Donau een van de hoofdverbindingswegen van Europa geweest. Legers hebben in spoedmarsen haar loop gevolgd; grote en kleine schepen hebben met rijke ladingen de rivier op- en afgevaren. Dat drukke verkeer is na de Tweede Wereldoorlog sterk verminderd, omdat de rivier ook door verscheidene communistische landen stroomt waarmee de handel is afgenomen.
Ook in vele andere opzichten is de Donau voor de aanliggende landen van grote betekenis. Grote hydro-elektrische centrales wekken stroom op, waarmee gehele landstreken van licht en energie worden voorzien en vooral in het zuidelijker gedeelte van haar loop heeft de rivier mogelijkheden geschapen om grote gebieden te bevloeien.