Catacomben zijn onderaardse grotten of gewelven, die gebruikt worden als begraafplaats. Deze methode om doden ter aarde te bestellen werd in Europa geïntroduceerd door de Etrusken, een volk met een hoogstaande cultuur, dat vóór de opkomst van het Romeinse Rijk een deel van Italië beheerste.
De Etrusken leerden het van de volken uit het Nabije Oosten.De Romeinen namen deze wijze van begraven over. Tot de belangrijkste en indrukwekkendste catacomben van de wereld behoren die van de stad Rome; dezelfde, die later bekend geworden zijn als de schuilplaatsen van de eerste christenen. De Romeinse catacomben, die aan de zuidelijke grens van de stad liggen, zijn uitgehakt in de bodem. Ze bestaan uit een reeks smalle, diepe galerijen, die elkaar op vele punten kruisen en die zich op verscheidene plaatsen verwijden tot kapellen en hallen. De wanden zijn versierd met grove, primitieve tekeningen en inscripties, die veelal afkomstig zijn uit de eerste tijden van het Christendom.
Behalve Rome hebben ook vele andere plaatsen en streken in de wereld zulke onderaardse begraafplaatsen. De bekendste zijn die van Napels, Syracuse en Parijs - al hebben daarin natuurlijk nimmer christelijke godsdienstoefeningen plaatsgevonden.
Nederlanders, die zich een beeld willen vormen van de (Romeinse) catacomben, hoeven daarvoor niet naar de Italiaanse hoofdstad te reizen. In de onderaardse grotten van Valkenburg bevindt zich namelijk een getrouwe kopie van de catacomben - compleet met tekeningen, inscripties en graven. Jaarlijks worden die Valkenburgse catacomben door duizenden toeristen bezocht.