Grom: Zuudbrouk.
Dorp in de gemeente Menterwolde, tot 1965 hoofdplaats van de gelijknamige gemeente met de volgende dorpen en gehuchten: Uiterburen, Het Veen, Spitsbergen, Westeind en Tusschenloegen; daarna tot 1990 hoofdplaats van de gemeente Oosterbroek (samensmelting van Zuidbroek met Noordbroek). De plaats ligt aan het Winschoterdiep (1628), de spoorlijn Groningen-Nieuweschans en de rijksweg A7 (E35), voorts aan het Muntendammerdiep.
De aan Petrus gewijde hervormde kerk is een kruiskerk uit het eind van de 13de eeuw. Ze is nog geheel overwelfd. De vrijstaande klokkentoren stamt uit dezelfde periode. De kerk bezit een preekstoel met snijwerk van C. Struiwig (1736), een herenbank en kerkbank uit 1671, en een koorafsluiting met drostenbanken van Allert Meijer en Mencke Mollaan, met snijwerk van Jan de Rijk (1709). Het orgel is van F.C. Schnitger en H.H.Freytag (1793-94).
Bij een kerkrestauratie in 1997 en het daarop volgende archeologisch onderzoek werden resten van levensgrote gepolychromeerde zandstenen beelden gevonden, resp. een Chistus- en een Mariabeeld. Deze maakten waarschijnlijk deel van een laat-15de of vroeg 16de-eeuwse calvariegroep die op het kerkhof stond opgesteld. Aannemelijk is dat de beeldengroep vernield werd toen in 1568 de troepen van Lodewijk van Nassau door het gebied trokken, waarna de resten in de kerk werden begraven. Een andere mogelijkheid is dat dit gebeurde toen in 1569 en 1574 watergeuzen het gebied teisterden, waarbij o.a. het klooster te Midwolda werd geplunderd. Het kantongerecht van Zuidbroek dateert van 1882-1883.
In de Middeleeuwen Suthabroke. Broek = moerassig land met (moeras)bos. Noord- en Zuidbroek zijn waarschijnlijk van oorsprong randveennederzettingen die met de toenemende bodemvernatting ten gevolge van ontginningen opschoven.
Lit.: J. Molema en D. van Weezel, ‘Een calvariegroep op het kerkhof van Zuidbroek’, Groninger Kerken 16, afl. 2 (1999) 7-15; J. Molema, ‘Van de Mieden, Egeste en Broke’, Groninger Kerken 10 (1993) 129-136; T.E. Boelema-Diddens e.a., Boerderijen en hun bewoners in Noord- en Zuidbroek; er leefden 8427 mensen (Zuidbroek 1990); H. Antonides, Wandelend door oud Noord- en Zuidbroek (Noordbroek 1983); Noordbroek-Zuidbroek; fotoboek van de gemeente Oosterbroek (Noordbroek 1976); H. Antonides, Noord- en Zuidbroek in vroegere jaren (Noordbroek 1973).
