Ikonen Lexicon

Karin Braamhorst (2004)

Gepubliceerd op 01-03-2017

Marcus

betekenis & definitie

Marcus is een van de vier evangelisten. Zijn oorspronkelijke naam was Johannes. Zijn moeder, Maria, was christen; in haar huis kwam de jonge christengemeente bijeen voor gebed.

Volgens de handelingen der Apostelen (12: 12) ging ook Petrus na zijn bevrijding daarheen. Samen met zijn neef Barnabas vergezelde Johannes, bijgenaamd Marcus, de apostel Paulus. Later sloot hij zich aan bij Petrus. Marcus schreef het tweede evangelie in Rome, waarschijnlijk tussen 55 en 59. Hij legde mondelinge overleveringen op zonder deze te bewerken.

Zijn evangelie is het kortste, maar ook het oudste. Het verhaalt over het werk van Jezus en begint met de doop in de Jordaan door Johannes de Voorloper (Marcus 1 : 9). Rond het jaar 67 zou Johannes, bijgenaamd Marcus, als bisschop van Alexandrië de marteldood zijn gestorven. In latere geschriften wordt hij alleen nog Marcus genoemd (Eerste brief van Petrus 5 : 13 en Tweede brief van Paulus aan Timoteus 4: 11).

Het symbool van Marcus is de leeuw maar ook de adelaar. De reden hiervan ligt bij Irenaeus van Lyon (130 – 202). Deze werd geboren in Klein-Azie en was de belangrijkste exegeet (bijbelverklaarder) van zijn tijd. Hij was werkzaam in Azie, Rome en Gallië, waar hij als bisschop van Lyon de Zuidgallische Kelten tot het christendom bekeerde, vandaar zijn bijnaam ‘van Lyon’. Irenaeus interpreteerde de vier gedaanten van het visioen van Ezechiël (1: 5-10) als een symbolische personificatie van de evangelisten, net als Hiëronymus dat deed. Hij zag echter in de adelaar het symbool voor Marcus en in de leeuw het symbool voor Johannes. Omdat de oude icoonschilderkunst meer verwantschap heeft met Irenaeus dan met Hiëronymus (die de leeuw voor Marcus zet en de adelaar voor Johannes), zien we deze symboolwisseling vaak terug op oude iconen.