Ikonen Lexicon

Karin Braamhorst (2004)

Gepubliceerd op 01-03-2017

Ethiopië

betekenis & definitie

Ethiopië is een christelijk koninkrijk in de hoorn van Afrika. Ethiopië bezit een van de meest exotische en unieke artistieke tradities onder alle christelijke gemeenschappen.

Volgens de legende begint de geschiedenis van Ethiopië 3000 jaar geleden, toen de koningin van Sheba het land regeerde. Volgens het Oude Testament reisde de koningin (in Ethiopië bekend als Makeda) naar Jeruzalem om koning Salomo te bezoeken. Toen ze terugkeerde naar Ethiopië, was ze zwanger. Het kind dat ze kreeg was de zoon van Salomo en heette Menelik. Menelik is de grondlegger van de Salomonische dynastie, een nagenoeg ononderbroken lijn van keizers die pas ophield te bestaan bij de val van keizer Haile Selassi. Toen Menelik een man was geworden, bezocht hij zijn vader, koning Salomo. Hij bleef drie jaar, en toen hij terugkeerde naar Ethiopië, liet zijn vader hem vergezellen door de zonen van edelen. Hij stuurde ook de Ark mee om zijn zoon te beschermen. Menelik bracht de Ark naar een geïsoleerd klooster genaamd Tana Kirkos , aan de oever van het grootste meer van Ethiopië, het Tana-meer. De Ark bleef daar totdat koning Ezana hem naar Aksum liet overbrengen. Hij zou zich daar bevinden in een kleine kapel, bewaakt door een monnik genaamd Abba Mekonen, de Atang (= hoeder van de Ark). Koning Ezana werd in de vierde eeuw bekeerd door de heilige Frumentius, ook bekend als Abba Salama, Vader van de Vrede. Abba Salama werd door Athanasius, bisschop van Alexandrië, tot bisschop van Ethiopië gewijd. Daaruit ontstond de gewoonte dat de Ethiopische bisschoppen vanuit Egypte hun wijding en zending ontvingen. Zo werd Ethiopië kerkelijk afhankelijk van Alexandrië. Toen de omringende landen waren veroverd door de islam, was Ethiopië lange tijd verstoken van contact met de rest van de christenheid. De naam ‘Koptisch’ werd gebruikt voor zowel de Egyptische als de Ethiopische kerk. Toen in de jaren vijftig van de vorige eeuw de Ethiopische kerk autocephaal (zelfstandig) werd, werd de term ‘Koptisch’ uitsluitend gebruikt voor de Egyptische orthodoxe kerk. De Ethiopische kerk ging zich ‘Etiopiya Ortodoks Tewahedo Beyta Kristian’, de ‘Verenigde Orthodoxe Kerk van Ethiopië’. Het woord Tewahedo verwijst naar de leer van de kerk van Ethiopië, dat Christus één natuur heeft, die tegelijkertijd volledig menselijk en volledig goddelijk is. Verwarrend is dat de term ‘Koptisch’ nog steeds gebruikt wordt voor de Ethiopische Kerk, terwijl dit feitelijk niet correct is. Ethiopische iconen worden met veel eerbied bejegend. Ze inspireren de gelovigen en onderrichten hen. Er is echter geen duidelijk omschreven theologie, zoals dat in de Byzantijnse traditie het geval is. De kunst kenmerkt zich doordat figuren vooral frontaal en horizontaal worden afgebeeld. Nadruk ligt op het gezicht en de ogen. Vaak is er een element van vervorming en afwijking , maar dat is heel zorgvuldig gedaan om speciale ideeën uit te drukken. Veel geometrische vormen en ritmische lijnen worden gebruikt om beweging uit te drukken; heldere kleuren en sterke contrasten, bijna traditioneel Afrikaans van karakter.