Woordenboek der Grieksche en Romeinsche Oudheid

Z.C. de Boer, J.G. Schlimmer (1910)

Gepubliceerd op 18-06-2019

Digesta

betekenis & definitie

Digesta - een verzameling van juridische geschriften; vooral wordt met dien titel, (gr. Πανδέκται) een Δι(ι)πόλια of Βουφόνια, feest te Athene den 14 Skirophorion ter eere van Zeus Πολιεύς gevierd. Men liet een stier van het heilige koren, dat op het altaar lag, eten en offerde hem daarop als het ware tot straf. De priester, die hem doodde, moest echter terstond na den doodelijken slag vluchten, en de bijl, waarmede het offer voltrokken was, werd in zijn plaats voor het gerecht gebracht, vervloekt en in zee geworpen.

De huid van het offerdier werd opgevuld en daarna voor een ploeg gespannen. Sommigen zien in dit gebruik een overblijfsel van een oude dierenvereering.Δικασταὶ κατὰ δήμους, rechters, die over minder belangrijke zaken en waarschijnlijk alleen in de demen buiten de stad oordeelden. Zij waren door Pisistratus ingesteld, om de landlieden buiten de stad te houden. Na zijn val werden ze afgeschaft, maar in 453 weder ingesteld ten getale van 30. Na Euclīdes (403) werd het getal op 40 gebracht, vanwaar zij gewoonlijk οἱ τετταράκοντα genoemd worden.
Δικαστήριον, lokaal waar eene rechtbank zitting houdt, ook de rechtbank zelve.
Δικαστικόν, de belooning der rechters te Athene, μισθὸς δικαστικός. Door Pericles werd aan de rechters eene betaling van een obolus voor iedere zitting toegekend, door Cleon werd deze verdrievoudigd (τριώβολον ἡλιαστικόν). De rechters ontvingen bij hunne komst in het gerechtshof een bewijsje (σύμβολον), waarop zij na afloop der zitting bij de κώλακρέται betaling kregen. Overdreven is ongetwijfeld het bericht, dat jaarlijks 150 talenten als δικαστικόν door den staat uitgegeven werden.
Δίκη, godin der gerechtigheid, dochter van Zeus en Themis, dikwijls als straffende godin met de Erinyen vereenigd. Zij is dezelfde als Astraea.
Δίκη, proces, meer in het bizonder, in tegenstelling van γραφή, ook ἀγὼν ἴδιος, δίκη ἰδία genoemd, proces wegens persoonlijke beleediging, mishandeling, toegebrachte schade, enz. De behandeling der δίκαι is vooral daardoor van die der γραφαί verschillend, dat de aanklager moet zijn de betrokken persoon of zijn κύριος, en dat beide partijen tot dekking van de kosten zekere geldsom (πρυτανεῖα) moesten storten, die de verliezende partij aan de winnende moest terugbetalen. De straf bestond meestal in boete of schadeloosstelling, aan den aanklager te betalen, echter konden de rechters in sommige ernstige gevallen nog eene verhooging van straf (προστίμημα) bijv. gevangenisstraf, erbij voegen, en volgde op herhaalde veroordeelingen somtijds atimie. Vgl. γραφή.

< >