Quintilianus, Marcus Fabius - Romeins schrijver en retor (ca. 35-ca. 95 n.C.). Hij werd geboren te Calagurus in Spanje en kwam al zeer vroeg voor zijn opleiding naar Rome waar zijn vader retor was. Hij werd er pedagoog, leraar in de retorica en stijlcriticus. In de wereld van de burgerij, die de geesteswetenschappen cultiveerde, werd Quintilianus één van de grote, beroemde figuren. Na zijn terugkeer in Spanje werd hij door keizer Galba naar Rome teruggebracht. Nu vestigde hij zich definitief als leraar in de retorica en onder Vespasianus werd Quintilianus de eerste officieel bezoldigde hoogleraar. Zo werd hij rijk en beroemd.
De roem groeide voortdurend tijdens zijn twintigjarig professoraat. Zijn opvattingen en ervaringen legde hij vast in zijn bekende werk Institutio Oratoria, dat pas in 95 n.C., kort voor zijn dood, werd gepubliceerd. Keizer Domitianus had Quintilianus intussen tot consul aangesteld en van hem de privé-leraar van de kleinzonen van zijn zuster, Domitella, gemaakt. De Institutio Oratoria (12 boeken) bevat niet alleen zijn persoonlijke en nieuwe opvattingen over de opleiding tot redenaar, doch ook die van de elementaire opvoeding vanaf de geboorte, omdat hij de overtuiging bezat dat deze opvoeding de gehele mens omvatte. Daarom is de Institutio Oratoria een van de belangrijkste pedagogische boeken van de oudheid. Hij gaf hierin ook zijn eisen te kennen voor de algemene vorming, de culturele bagage van de ideale redenaar, die eerst een goed mens moet zijn en daarna bekwaamheid in het spreken moet bezitten. De boeken 3 tot 11 omvatten de meer technische principes van de gedachten, haar uitdrukking en de rol van de memoria. Het beroemdste boek is het 10e, waarin Quintilianus een overzicht geeft van de werken van Griekse en Latijnse auteurs, die een goed redenaar gelezen moet hebben, waarbij hij dan nog zijn eigen commentaar levert. Zo gezien is dit 10e boek de eerste literatuurgeschiedenis. In het 12e en laatste boek ontwerpt Quintilianus zijn ideaal van de bonus orator. Voor Quintilianus was Cicero het ideaal, ook op het gebied van taal en stijl, want Cicero kon nog, dankzij een staatsleiding die de vrijheid huldigde, onbelemmerd optreden als verdediger van de waarheid.
Een jonger werk van Quintilianus over het verval van de welsprekendheid, De Causus corruptae eloquentiae, is verloren gegaan.
Van de vele redevoeringen, die hij als gevierde redenaar heeft uitgesproken, is evenmin iets bewaard gebleven.
