Macrobius Theodosius - Geleerd en wijsgerig schrijver te Rome (4e-5e eeuw n.C.), die vooral omstreeks het jaar 400 bedrijvig was. Naar eigen zeggen was hij in den vreemde geboren, doch hij had zich een belangrijke carrière te Rome opgebouwd. Zo was hij proconsul van Africa in 410, vriend van eminente Romeinen als Symmachus en de prefect van de praetoriaanse garde, Vettius Praetextatus. Een en ander wijst erop dat hij tot de hoogste niet-christelijke kringen behoorde. Zijn literaire werk, dat getuigt van zijn eruditie, is een belangrijke bron voor de geschiedenis van de instellingen van zeden en gebruiken doch ook van de Romeinse taal die in zijn tijd gesproken werd.
Het belangrijkste werk is de Saturnalia, opgevat als een reeks dissertaties, tafelgesprekken met belangrijke vrienden ter gelegenheid van het feest der Saturnalia ten huize van Vettius Praetextatus. Het werk, dat bewaard bleef, omvat zeven boeken, waarvan er vier, nl. boek III tot VI, aan commentaar op Vergilius zijn gewijd. Het eerste boek handelt over religieuze anekdoten te Rome, o.a. over de Sol Invictus, de allesbeheersende en overstijgende zonnegod, tot wie alle goden te herleiden zijn. Boek II bevat gegevens van politieke aard en het laatste boek VII vermeldt een reeks discussies over verscheidene problemen van fysica en psychologie.
Wij bezitten daarbij van Macrobius nog een commentaar op de Somnium Scipionis, het sluitstuk van het zesde boek van Cicero’s De Republica. Macrobius behandelt de gegevens in het licht van het neoplatonisme van Plotinus en Porphyrios met de bedoeling de leer over de onsterfelijkheid en de goddelijkheid van de ziel een nog steviger basis te geven en aldus het paganisme te zuiveren en te versterken. Dankzij dit commentaar is de tekst van het Somnium Scipionis bewaard gebleven. De rest van de De Republica is verloren gegaan.
