Hesiodos - Grieks dichter (8e-7e eeuw v.C.). Hij behoort nog tot de epische periode, al is hij de vader van het leerdicht, de didactische epiek of lyriek. In de oudheid nog werd zijn naam verbonden met Homeros, doch de evolutie van de taal wijst erop dat Hesiodos jonger was en in de 8e-7e eeuw v.C. geleefd moet hebben. Door gegevens uit zijn gedichten weten wij dat hij dichter en boer was in Boeotië, van jongsaf vertrouwd met het werk op het veld. Doch het is ons onbekend hoe en waarom hij de landbouwbedrijvigheid verliet om zich uitsluitend met dichten bezig te houden.
Hesiodos was er zeer trots op als dichter geëerd te worden. Ergens zegt hij dat hij op de Helikoon, de berg van de Muzen, in slaap was gevallen en bijen honig op zijn lippen achterlieten, waardoor hij naderhand zulke zoetgevooisde verzen dichtte.
Op zijn naam staan Theogonia en Erga kai Hemèrai.
Theogonia (‘Geboorte van de goden’) is een tamelijk dor gedicht van iets meer dan duizend verzen. Het geeft in hexameters de stamboom van de goden met af en toe enige biografische notities, vooral over hun bewogen liefdesleven. Het werk heeft weinig literaire waarde. Waarde heeft het slechts doordat het het oudste mythologische traktaat uit de oudheid is. Grote documentaire waarde heeft het wel, omdat het de mentaliteit van zijn tijdgenoten en hun opvattingen over de goden weergeeft.
Erga kai Hemèrai (‘Werken en Dagen’) is te beschouwen als een boerenalmanak en wordt gerangschikt bij het epos, niet om de inhoud doch om de vorm; het is een langer gedicht van ca. 1500 verzen. Het bevat allerhande raadgevingen aan zijn broeder Perses om met eerlijke arbeid bezit te verwerven, in plaats van te trachten dit te bekomen met oneerlijke middelen; verder spreekwoorden, moppen, keukenrecepten, almanak voor het boerenbedrijf, indeling en verdeling van de arbeid volgens de seizoenen.
Dit werk ontstond waarschijnlijk in de volgende omstandigheden. Hun vader was eigenaar voor een bedrijf voor zeetransport, waardoor hij een fortuin vergaarde. Doch op een gegeven moment kreeg hij tegenslag en werd geruïneerd. Daarna begon hij een boerderij, waaraan hij een interessante uitbreiding gaf zodat hij bij zijn dood een aardig bezit aan zijn twee zonen kon nalaten. Dit werd tussen hen beiden verdeeld. Doch Perses had al spoedig zijn aandeel verkwanseld en wilde nu ook de hand leggen op het deel van Hesiodos. De zaak kwam voor de rechters, doch Perses had de basileis omgekocht, zodat Hesiodos het proces verloor. Hierop wilde Hesiodos zijn broeder tot inkeer en betere gevoelens brengen en in zijn gedicht Erga kai Hémerai benadrukte hij dat waar geluk en rijkdom op zelfgepresteerde arbeid berust. Vandaar de vele raadgevingen. Van de Theogonia wordt - wellicht terecht - het auteurschap van Hesiodos betwist, doch over Erga kai Hémerai kan geen twijfel bestaan. Naar de uitwerking stond Hesiodos onder de invloed van Homeros, al was zijn taal minder archaïsch. De vele spreekwoorden, die door het dichtwerk liggen gestrooid, illustreren de opvattingen van het auteur, zo o.a. onrechtvaardig verkregen goed gedijt niet. Zijn raadgevingen, zedelessen en realistische beschrijvingen vullen zijn oorspronkelijke, didactische poëzie. Zelfs de oudste Griekse dierfabel, De sperwer en de nachtegaal, is erin te vinden.
