Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

ELCKERLYC

betekenis & definitie

Een van de ontroerendste drama’s, die de Europese literatuur in de middeleeuwen heeft voortgebracht, is het Nederlandse spel ‘Elckerlyc’. ‘Elckerlyc’ is een allegorisch spel. Dat wil zeggen: de figuren die er een rol in spelen, zijn geen echte mensen maar stellen begrippen en ideeën voor.

De volledige titel van het spel luidt: ‘Den Spyeghel der Salicheyt van Elckerlyc hoe dat elckerlyc mensche wert ghedaecht gode rekeninghe te doen’. De ‘Elckerlyc’ ( = iedereen) in het spel stelt de mens voor die door de dood plotseling uit het leven wordt weggeroepen en dan aan God rekenschap moet afleggen van zijn daden. Elckerlyc voelt er niets voor om alleen voor God te verschijnen en hij probeert een medereiziger naar de andere wereld te vinden. ‘Gheselschap’, ‘Maghe en Neve’, en *’t Goet’ (ze stellen Elckerlycs vrienden, zijn familie en zijn aardse bezittingen voor) voelen daar echter niets voor, evenmin als zijn kracht, zijn schoonheid, zijn wijsheid en zijn zintuigen. Want op al die aardse dingen, zo wil het spel duidelijk maken, hoeft de mens na zijn dood niet meer te rekenen. Tenslotte is alleen de Deugd bereid Elckerlyc te vergezellen maar dat pas nadat ze door de Biecht weer gezond gemaakt is. Of om het in moderne taal te zeggen: na de dood kan de mens alleen maar geholpen worden door zijn rechtschapenheid - en als hij verkeerd geleefd heeft zal hij eerst tot inkeer moeten komen.Men neemt aan dat ‘Elckerlyc’ geschreven is door een zekere Pieter van Diest. Er bestaat van het spel ook een Engelse versie (‘Everyman’ geheten) maar volgens de laatste opvattingen in deze omstreden kwestie is dit een vertaling uit het Nederlands.

< >