Ned. staatsman, "31.10.1761 Deventer. ✝ 25.3.1825 Amsterdam. Advocaat te Amsterdam: sloot zich aan bij de patriotten; trad 1795, na de Franse inval, op als voorzitter van het voorlopig stadsbestuur: 1796 lid van de Nationale Vergadering van de Bataafse Republiek: behoorde tot de moderaten: 1798 gezant te Parijs; bemiddelde 1802 tussen Frankrijk en Engeland bij de onderhandelingen over de Vrede van Amiens: 1802-03 gezant te Londen, daarna weer te Parijs.
Kreeg 1804 van Napoleon de opdracht een constitutie te ontwerpen voor een nieuwe staatsregeling in Nederland, die 1805 in werking trad en waarbij Schimmelpenninck met de titel raadpensionaris aan het hoofd van de Bataafse Republiek kwam te staan. Zijn bewind bracht vele verbeteringen, vooral op het gebied van de belastingwetgeving (→ Gogel) en het onderwijs (→ A.v.d. Ende). Schimmelpenninck weigerde de ratificatie van de constitutie die het Koninkrijk Holland instelde (→ Groot Besogne). Legde 4.6.1806 zijn functie neer en trok zich terug op zijn landgoed bij Deventer. In 1811 verleende keizer Napoleon hem de titel van graaf; verbleef 1811-13 te Parijs; 1815 lid van de Eerste Kamer.Litt. G.Schimmelpenninck. R.J.Schimmelpenninck (2 dln. 1845); H.T.Colenbrander. Schimmelpenninck en koning Lod. Napoleon (1911): A.Sixma van Heemstra-Schimmelpenninck. In de schaduw van Napoleon (1961); T.de Vries.
R.J.Schimmelpenninck (2e dr. 1965); C.H.E.de Wit. R.J.Schimmelpenninck. Hervormer of instrument'? (in: SH, 1968); I..Plemp van Duiveland. R.J.Schimmelpenninck (1971).
